Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги тошкент давлат аграр университети

8-расм. Реостатли ўзгартир-
гичнинг кўприкли схемаси:
1-реостатли 
ўзгартиргичнинг 
тили (стрелкаси), 2-сим ўрам-
лари, 3-каркас, 4-тортилган сим; 
а-симнинг (константали) кар-
касга зич ўрамланиши; б-ўз-
гартиргичнинг кўприкли схе-
мага уланиши.

---

245
қанча ўрамлардан (ҳалқадан) иборат. Ғалвир ўқи томондан 
қоғоз ёки плёнка билан ҳимояланган. Симли тензорезисторлар 50 
дан 500 Ом-даги номинал қаршиликка эга бўлган ва базаси 
(ғалвир узунлиги) дан 30 мм-ли турлари оммавий ишлаб чиқариш 
йўлга қўйилган. Энг катта нисбий деформацияланишдаги 
бикирлик чегараси 0,3 дан ошмаслиги лозим. 
Фолгали тензорезисторлар симдан эмас, балки лакли асосга 
елимга елимланган тўртбурчак шаклидаги бўлакчалар (0,004-0,012 
мм) яссисимон фолгали ғалвирдан иборат. Симли тензорезисторлар 
таққослаганда фолгалилари қуйидаги икки хил афзалликларга эга: 
-кучайтирилган ишчи ток кучига эга, бу ўз навбатида, 
уларнинг сезгирлик қобилиятларини оширади; 
-тензоғалвирчани хоҳлаган шаклда ясаш мумкинлиги (4-расм), 
бу эса ҳар хил ўлчаш шароитига яхши мослашишга ёрдам беради ва 
ўрнатиш ишларини анча соддалаштиради. 
10-расм. Ўлчаш учун фолгали тензорезисторлар: 
а-қисиш ва чўзиш кучланишини ўлчовчи; б-мембрана ва 
диафрагмаларга тасир этувчи босимларни ўлчовчи; в-бураш 
кучланишларини ўлчовчи. 
Тензорезисторлар тажриба жараёнида деформацияланувчи 
деталга, масалан, бураш моменти қиймати ўлчанадиган автомобил 
ромига елимланади. Тензорезисторларнинг тўғри ишлаши кўп 
жиҳатдан елимга ва елимлаш сифатига боғлиқ; улар бир маротаба 
ишлатилгандан сўнг қайта қўлланилмайди. Тензоқаршиликларнинг 
қ ў л л а н и ш с о ҳ а с и н и ҳ о я т д а к е н г . Те н з о р е з и с т о р л а р 
қалинлаштирилган 
турли 
босим 
датчиклари 
сифатида 
гидротизим найчаларидаги суюқлик босимини аниқлашда кенг 
қўлланилади (11-расм). 

---

246