Ўзбекистон республикаси ички ишлар вазирлиги а к а д е м и я

нинг инқирози унинг провинцияларида янада кескин туе
олган. Фаластинда яшовчи яҳудийлар империяга бўйсунди-
рилган бошқа халқдар қатори, мустамлакачилар ва маҳат-
лий ҳукмдорларнинг зулм идан эзилганлар. Шу боис, норози
халқ мустабид тузумга қарши кураш олиб борган. Лекин чи-
риган империя ҳанузгача катта ҳарбий қудратга эга бўлган-
лиги сабабли, қўзғолонларни шафқатсизлик билан бостир
ишга қодир эди. Узоқ вақт давом этган курашнинг мунтазам
бостирилиши натижасида мазлум халқ орасида адолатсиз
тузумни йўқ қилиб, илоҳий подшолик қурадиган халоскор-
мессия (маҳдий) тўғрисидаги ғоя юзага келган. Айни пайт­
да, халқнинг эзгу-ниятларидан ўз мақсади йўлида фойдала-
нишга интилувчилар, айрим зоҳидлар, диний мазҳабларнинг
вакиллари, ҳатто таваккалчи лўтгивозлар ўзларини маҳдий
деб эълон қилганлар.
Мессиячилик қаракати одатда мустабид тузумга қарши
умумха!Қ қуролли кураши ва унинг шафқатсизларча бости­
рилиши билан якунланар эди. Шунинг учун ҳукумат мессия­
чилик \аракатига қарши кескин кураш олиб борган. Бироқ
117

---

давлатнинг унга қарши кескин тадбирлари мессиячилик ҳара-
катини узил-кесил йўқота олмаган.
Мессиячилик ҳаракати давлат ҳокимиятига, уни қўллаб-
қувватловчи расмий мафкурага ва динга ҳам қарши бўлган. Шу
боис улар \окимиятнинг мессиячиликка қарши кескин кура-
шини қўллашлари билан бирга, унда фаол иштирок этганлар.
Милодий I асрда Фаластинда мессиячилик ҳаракати шу
қадар кенг ёйилганки, маҳаллий аҳоли онгида буюк халос-
кор-мессия Исо Масиҳ (Иисус Христос) тўғрисидаги диний
ривоятларнинг вужудга келиши ва мустаҳкамланишига са­
баб бўлган.