Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги ўҚувчиларни касб-ҳунарга йўналтириш ва психологик-педагогик республика

Меланхолик (асаб тизимининг VI типи) – руҳий фаолликнинг паст даражаси билан характерланади, ҳаракатларининг секинлиги, имо-ишора ва мулоқотда ўзини тута олади, тез чарчайди, чидамсизроқ, ҳавотирли, ўзига ишонмайдиган. Гапга чечан эмас, янги шароитда, янги одамлар орасида ўзини йўқотади. Ёлғиз ўзи қолишга, индамасликка, чуқур ва узоқ муддат қайғуришга мойил. Одатда у ўзига ишончи йўқ, озгина қийинчиликнинг олдида ҳам ўзини йўқотиб қўяди. Тез чарчайди. Доимий, одатдаги шароитни хушкўради. Экстремал вазиятлар нуқтаи назаридан у энг хавфли шахс ҳисобланади. У салбий нарсаларни яратади, ваҳима ва тартибсизликларнинг манбаи бўлиб саналади. У фақатгина яхши шароит бўлгандагина муваффақиятли ишлаши мумкин. Ҳар бир темпераментни ўзигагина хос бўлган типдаги хусусиятли инсонлар кам учрайди ва кўпчилик инсонлар ўзида анна шу турли тоифа темпераментга хос бўлган хусусиятларни бирлаштирган ҳолда учрайди.


Ушбу тестнинг натижалари асосида психолог қандай тавсиялар бериши мумкин?

Агар синалувчи экстраверсия-интроверсия ва невротизм бўйича ўртача баллни йиғган бўлса, унинг танлов соҳаси жуда кенг ва унга нисбатан қаттиқ таъқиқлар йўқ. Агарда у ўта экстраверт ёки интроверт бўлса, ҳафа бўлишга ўрин йўқ. «Кучсиз» хусусиятлардан халос бўлиш учун ўзига қарама-қарши хусусиятли дўстни танлаши лозим. Экстраверт ҳар қандай ишда муваффақиятга эришиши мумкин, қачонки унинг жамоасини кўпчилик интровертлар ташкил этса.

Агар у интроверт бўлиб, невротизм юқори бўлса, психолог унга ёзув столи олдида ўтириб меҳнат қиладиган касбларни – изланиш, ижод, ниманидир ишлаб чиқиш, лойиҳалаш, моделлаштириш ва ҳ.к. касбларни танлаши маъқул эканлиги ҳақида маслаҳат бериши лозим.


Агарда у экстраверт бўлиб унда невротизм юқори бўлса, унга одамлар билан тез-тез ва самарали мулоқотдаб ўладиган касблар – яъни менежер, сотувчи, ўқитувчи кабиларни танлашни маслаҳат берган маъқул. Қуйидаги типдаги касбларни эса танламагани маъқулроқ: учувчи, ҳайдовчи, диспечер. У одамлар билан мулоқотда бўлмаганидан зерикади, унинг ишида тез-тез
хатолар – ҳалокатлар, бузилишлар ва бошқалар учраб туради. Бир хилдаги ҳаракат билан боғлиқ бўлган конвеерли ишлаб чиқариш бўйича касблар ҳам улар учун мос эмас.