Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги ўҚувчиларни касб-ҳунарга йўналтириш ва психологик-педагогик республика

Темперамент типларига психологик тавсифнома


Сангвинник (асаб тизимининг I типи) – юқори руҳий фаоллик, ишга қобилиятлилик, интилувчанлик ва ҳаракатларининг жонлилиги, имо-ишоранинг ҳилма-хиллиги ва бойлиги билан, гапга чечанлиги билан тавсифланади. Хотираларини тез-тез алмаштиришга интилади, ўзини қуршаб турган ҳодисалардан осонлик билан воз кеча олади, мулоқотчан. Янги танишган одамлар билан осонликча чиқиша олади, янги шароитга тезда мослашади. Ҳиссиётлари ижобий – тезда пайдо бўлади ва тезда алмашади. У компромисс ва ёнбосишга тезда рози бўлади. Мағлубиятларни нисбатан осон ва тез бошидан кечиради. Ноқулай шароит ва салбий тарбиявий таъсирларда

ҳаракатчанлик диққатни жамлай олмасликка, ўйланмай қилинган ҳаракатлар, юзакиликка бисалбий хусусиятларни келиб чиқишида ўз таъсирини беради.

Унинг режалари кўп, бирданига ҳаммаси бўйича ишлайди, узоқ вақт чарчамасдан ишлаши мумкин. Диққатини бир жойга тўплайди, тартибли. Зўр беришларсиз бир ишдан иккинчисига ўта олади.

Холерик (асаб тизимининг иккинчи типи) – руҳий фаолликнинг юқори даражаси, ғайратлилиги, қатъийлиги, интилувчанлиги, куч-қувватга тўлалиги, ҳаракатларининг тезлиги, жўшқинлиги, кескинлиги билан характерланади. У кайфиятининг бирданига ўзгариб туришига мойил, тажанг, сабрсиз, ҳиссий ўзгаришларга, баъзан эса баджаҳл бўлади. Лозим бўлган тарбиянинг йўқлиги, етишмаётган ҳиссий мувозанат қийин ҳаётий вазиятларда ўз ҳис-туйғуларини бошқара олмай қолишига олиб келади. Қизиққонлик билан ишни бошлайди, муаммоларни тезда ҳал қилади ва қийинчиликларни енгади. Бирон бир нарса билан машғул бўлиб, бутун куч-

қувватини кетказади ва бошланган ишга бўлган қизиқишини йўқотади.

Осойишта, бир текис ҳаракатни талаб этадиган фаолиятга мослаша олмайди.

Бир хилда бўлган, секин ишни бажара олмайди.


Флегматик (асаб тизимининг III типи) – ҳулқ-атворнинг паст даражадаги фаоллиги билан характерланади. Осойишта, тўғри, ўз сўзида турадиган, сабрли, чидамли. Имо-ишора ва талаффузда тушунарсиз ва бир хил. Реакцияларининг секинлиги билан ажралиб туради. Мулоқотда доимий, янги одамларга секин ва қийинчилик билан ўрганади. У бир фаолиятдан иккинчисига осонлик билан ўтмайди ва янги шароитга қийинчилик билан мослашади. Қатъиятли ва тиришқоқ, меҳнаткаш, мақсадга интилувчан, маҳсулдор, масъулиятли, ишга жон-дили билан боғланади, чидамли. Бир хилдаги ҳаракатларни бажаришга мойил.