Ўзбекистон республикаси автомобиль йўллари давлат қЎмитаси


II.9.4. Чизиқ ўлчаш асбоблари



Download 10,68 Mb.
Pdf ko'rish
bet23/204
Sana24.06.2022
Hajmi10,68 Mb.
#701349
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   204
Bog'liq
МУҲАНДИСЛИК ГЕОДЕЗИЯСИ

II.9.4. Чизиқ ўлчаш асбоблари 
Ипли даьномерлар.
Ипли масофа ўлчагич (дальномер) муҳандислик 
геодезик ишларда энг кўп тарқалган, геодезик асбобларнинг кўриш 
трубасидан (нивелир, теодолит, тахеометр ва ҳ.к.) фойдаланиб олиб 
борилади. Масофа ўлчаниши керак бўлган нуқтага рейка қўйилиб, геодезик 
асбобнинг обьективидаги дальномер иплар тўридаги пастки ва юқори 
паралел чизиқларга тўғри келган рейкадаги сонлардан саноқлар олинади ва 
қўйидаги ифодадан масофа ҳисобланади: 
d=C*n 
бу ерда, 
С 
– ипли дальномер коэффиценти, замонавий геодезик асбоблар 
учун 
С=100
деб қабул қилинади; 
n
– иплар тўрининг пастки ва юқори 
чизиқларига мос келган рейкадаги саноқлар фарқи. 
9.4 -расм. Замонавий геодезик асбобларнинг кўриш 
трубасининг обьективири кўриниши 
Мустақил оптик дальномерлар.
Теодолитларга ўрнатилиб, ўлчашлар 
олиб борувчи алоҳида мустақил оптик дальномерлар мавжуд бўлиб, улар 
турлича аниқликда, турли оралиқ масофаларда ўлчайдиган ДН – 04, ДД – 3, 
ДНР – 06, ДН – 10, ДД – 5, ДВ – 20, ДНТ ва ҳ.к. дальномер – насадкалар 
туркумини ташкил қилади (9.4-расм). Дальномер – насадкалар махсус 
адилакли икки томонли рейкалар билан таминланган бўлади. 
Светодальномер ва радиодальномерлар. 
Светодальномерлар ва 
радиодальномерлар чизиқ узунлигини ўлчаш ҳавода маьлум шароитда қисқа 
электро-магнит тўлқинларини бир хил тезликда тўғри чизиқ бўйлаб 
тарқалишига асосланган (9.5-расм). 
Амалиѐтда (1973 йил, Россия) юқори аниқликдаги СБ-6, СМ – 02, аниқ 
СМ – 2 ва техник СМ – 5, Гиодометр 12 (АГА Швеция) турлари фойдаланиб 
келинади (9.6-расм). Жадвалда светодальномерларнинг таснифи келтирилган. 


39 
 
9.5 -расм. Ички базали ДВ – 20 ва теодолит 
трубасига ўрнатилган ДНТ дальномерлари
9.6 -расм. Светодальномер СМ – 5 
Ушбу туркумга кирувчи узунликлари 10 км гача бўлган 
полигонометирия ва зичлаш тўрларини барпо этишда қўлланаладиган Блеск 
2СТ – 10 светодальномерини ҳам мавжуд (9.7-расм). 
9.7 -расм. Блеск 2СТ – 10 светодальномери
Лазерли электрон дальномерлар (рулеткалар
)
. Геодезияда кичик (қўлда) 
нур қайтарувчисиз ўлчаш ишларини олиб борувчи лазерли дальномерлар 
(уларни лазерли рулеткалар деб юритилади) кенг қўлланиб келинмоқда Ушбу 
дальномер рулеткаларда ўлчашлар бир киши билан штативга ўрнатмасдан 
(айримларини штативга ўрнатиб) ҳам олиб бориш мумкин. Улардан 
фойдаланиш қулай ва енгил, дисплейи тўрт қаторли, оптик визирга эга. 
Асбобнинг клавиятураси тез ўлчашга мослаштирилган ва ўрнатилган 
функциялар ѐрдамида ўлчанаѐтган обьектнинг майдонини, ҳажмини, 
ўлчанган қийматларни максимал, минимал масофаларни ва бошқа 
кўрсаткгичларни аниқлашда қулайлиги билан ажралиб туради.Лазерли 
рулеткаларнинг турлар, ҳамда уларнинг айрим кўрсаткичлари бўйича 
маълумотлар келтирилган. Шу ерда янги авлод рулеткалар туркумига 
кирувчи симсиз маълумотларни узатадиган лазерли рулетка DISTO
TM
PLUS 
ни кўрсатиш мумкин (9.8-расм). 


40 
9.8 –расм. Лазерли дальномер рулеткалар: 
Makita D050P

Leica Disto X310

ADA 
ROBOT 60
 ва 
Bosch DLE 40 Professional
 
 

Download 10,68 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   204




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish