Ўзбекистон республикаси автомобиль йўллари давлат қЎмитаси

Нивелирлар турлари ва уларнинг кўрсаткичлари 
10.1- жадвал 
Кўрсатикичлар 
Нивелирлар тури 
Н-3 
Н-3К 
Н-10КЛ 
3Н–5Л 
НА-728 
Ўлчаш 
хатолиги 
(икки 
йўналиш бўйича 1-км), мм 
3 
3 
10 
5 
1 
Трубани кўриш майдони 
1° 30
1
 
1° 30
1
Кўриш 
трубасини 
катталлаштириш даражаси, 
крат 
30 
х
30
х
30
х 
28
х
Энг 
кичик 
визерлаш 
масофаси, м 
1,2 
1,5 
1,2 
Оғирлиги, кг 
2 
1,7 
Лазерли нивелирлар. 
Лазерли нивелирлар замонавий класс турига 
кирувчи ўлчаш асбобидир. Ўлчаш ишларини юқори аниқликда олиб бориш 
ва уни ишлатишда соддалиги лазерли нивелирнинг асосий хусусиятлари 
ҳисобланади (10.2-расм). 

---

43 
10.2 -расм. Лазерли нивелирлар: LEICA Lino L2 – қўл билан тўғриловчи, geo-Fennel FL 100 
HA – горизантал ва geo – Fennel FL 200A – N – тўлиқ автоматлаштирилган турлари 
Лазерли нивелирларнинг ўлчаш масофалари ва ўлчаш аниқлигининг 
кўрсаткичлари мос равишда қуйидагича: LEICA Lino L2 да 20 м ва 0,2мм, geo 
– Fennel FL 100 HA да 600 м ва 1мм/10 м ва 200 м ва 1,5 мм/10 м. 
Электрон нивелирлар.
Электрон нивелир (чет эл давлатларида ―рақамли‖ 
термини юритилади) юқори технологик жиҳозлар туркумига киради ва 
ўлчашларини қисқартиришга, ҳамда автоматлаштиришга имкон яратади. 
Натижа рейкага визирлаш ва тугмачани босиш орқали амалга оширилади. 
Ўлчашларни хотирада сақлаш, нисбий баландлик ва баландликларни 
ҳисоблашлар нивелирда жойлаштирилган процессорда бажарилади, улар 
рақамлар кўринишида ҳосил қилинади. Олинган маълумотлари файл 
кўринишида сақланиши, уни истаган вақтда экранда ҳосил қилиниши ѐки 
қайта ишлаш учун компьютерга узатилиши асбобни юқори самарали 
эканлигидан далолат беради (10.3-расм.
Турли давлатларда ишлаб чиқарилган турли модель электрон 
нивелирларнинг кўриниши, уларнинг айрим техник кўрсатгичлари ҳақидаги 
маълумотлар баѐн этилган. 
Sokkia SDL50
 
Leica Sprinter 50
 
Trimble DiNi 07
 

---

44 
Leica DNA03
 
Topcon DL-101С
 
10.3 -расм. Электрон нивелирлар
Ҳозирда юқорида қайд этилган асбоблардан ташқари ишлаб чиқишда 
нисбий баландлик, масофа ўлчаш билан бирга пикет нуқталарни 
координаталарини аниқлашда зарур бўлган гаоризантал бурчакларни ҳам 
ўлчаш қобллиятига эга бўлган турларини яратилганлигини қайд этиш 
мумкин. Ушбу хусусиятлар асбобни турли соҳа қурилишларида, жумладан, 
автомобиль йўлларини қидирув – лойиҳалаш ва қуришда зарур бўлган 
бўйлама кесимларни ҳосил қилишдаги нивелирлашда, қияликни аниқлашда, 
нивелир йўлларини ўтказишда, йўл пойининг ҳаракт қисмини нивелирлашда 
энг самарадор ўлчаш асбоби эканлигини кўрсатмоқда.