Ўзбекистон республикаси автомобиль йўллари давлат қЎмитаси


II.10.1. Нисбий баландликларни ўлчаш моҳияти ва турлари



Download 10,68 Mb.
Pdf ko'rish
bet25/204
Sana24.06.2022
Hajmi10,68 Mb.
#701349
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   204
Bog'liq
МУҲАНДИСЛИК ГЕОДЕЗИЯСИ

II.10.1. Нисбий баландликларни ўлчаш моҳияти ва турлари 
Нуқталар орасидаги баландликлар фарқини (нисбий баландликни) 
аниқлаш ва шу нуқталарни қабул қилинган тизимларда баландликларини 
ҳисоблашга 
нивелирлаш 
дейилади. 
Нивелирлашда 
қўлланиладиган 
асбобларга кўра: геометрик, тригонометрик, механик, гидростатик
борометрик, гидродинамик, стереофотограм – метрик ва аэронивелирлаш ва 
бошқа турлари мавжуд: 
Геометрик нивелирлаш
горизонтал визирлаш 
кўриш нурига эга бўлган геодезик асбоб (нивелир) ва махсус ўлчаш 
рейкалари ѐрдамида нуқталар баландликларини фарқини (орттирмаларини) 
ўлчашдан иборатдир; 
Тригонометрик нивелирлаш
– орттирмаларни қия 
визирлаш нурига эга бўлган геодезик асбоб ва тригонометрик 
тенгламалардан фойдаланиб аниқлашдир; 
II.10.2. Нивелирлар ва уларнинг турлари. Нивелирларни синаш ва 
текшириш 
Нисбий баландликларни аниқлаш ва баландликларни ҳисоблашда 
нивелир 
асбоби кенг қўлланиб келинади. 
Нивелирларни турли кўрсаткичлари (конструкцияси, ўлчаш аниқлиги, 
рейкадан саноқ олиш усуллари ва б.қ) бўйича тавсифлаш амалиѐтга 
киритилган. Замонавий нивелирлар конструкцияси ва рейкадан саноқ олиш 
усуллари бўйича оптик, электрон ва лазерли турларига ажратилади. 
Нивелирлар ўлчаш аниқлиги бўйича: юқори аниқликдаги (H – 05); аниқ (H – 
3, H – 4); техник (H – 10) турларига бўлинади. 
Оптик нивелирлар. 
Нивелирлаш ишларида 20 – асрнинг 60 – йилларидан 
нивелир трубасида адилак ўрнатилган нивелирлар НА – 1, НТ ўрнига янги 
турдаги Н – 2, Н – 3, 1980 – йиллардан бошлаб компенсторлари, кўриш 
трубаси автоматик равишда горизонтал ҳолатга келувчи оптик нивелирлар Н 
– 3К, Н – 4С, лимбли ва компенсаторли Н – 10КЛ кенг қўлланилиб келинди. 
Шу даврда ва кейинги йиллар трубанинг визирлаш нури ўз – ўзидан 
горизонтал ҳолатга келувчи Венгриянинг НИ – В1, НИ – В6, Германия – 


42 
Кони 007, Россиянинг 3Н – 5К компенсаторли, 4Н2КЛ – компенсаторли ва 
лимбли, Швецариянинг компенсаторли, LEICA НА728 нивелири ва бошқа 
бир қанча давлатларнинг нивелирлари кириб келди (10.1-расм). 
10.1 -расм. Нивелирлар: а – Н – 3 чапда ва ўнгда унинг кўриш трубасидаги майдони; 
б – Н – 3К; в – Н – 10КЛ; г – ЗН – 5К; д – 4Н - 2КЛ. в – Н – 1 0КЛ да: 1 – окуляр; 
2 – кўзгу; 3 – корпус; 4 – тўғриловчи винт; 5 – горизонтал доира 

Download 10,68 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   204




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish