Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги тошкент ахборот технологиялари университети

2. Иккинчидан, 
одамлар доимий равишда такомиллашиб ва ривожла-
ниб боришга қодирдирлар. 
3. Учинчидан, 
инсоннинг меҳнат ҳаёти ҳозирги жамиятда 30-50 йил да-
вом этади, шунга кўра инсон билан корхоналарнинг ўзаро муносабатлари ҳам 
узоқ давом этиш хусусиятига эгадир.
4. Тўртинчидан, 
моддий ва табиий ресурслардан фарқли улароқ 
одамлар кўп ҳолларда корхонага онгли равишда, муайян мақсадларни ўз ол-
диларига қўйган ҳолда келадилар ва ташкилотдан ана шу мақсадларни амалга 
оширишда ёрдам беришни кутадилар.
Юқорида санаб ўтилган ўзига хос хусусиятларга кўра инсон ресурсла-
рини бошқариш фаолиятнинг алоҳида бир туридир, у махсус вазифаларни 

---

12 
бажаришни ва мазкур фаолият билан шуғулланадиган кишиларда алоҳида 
сифатларнинг бўлишини талаб қилади 
5. Персонални бошқариш тизимлари 
Ҳар қандай корхонани ривожлантиришнинг стратегик вазифалари ва 
қисқа муддатли режаларини амалга ошириш унинг персонали (ходимлари) 
томонидан, яъни жалб қилинадиган инсон ресурслари томонидан кўпинча 
ишлаб чиқариш функциялари деб аталувчи муайян саъйҳаракатларнинг ба-
жарилишини назарда тутади.
Ишлаб чиқаришдаги хулқ-атвор атамасини ишлатиш анча тўғрироқ 
бўлади, чунки у ўзига фақат техникавий кўникмаларни (станокда, компью-
терда ишлай олиш, ишлаб чиқарилаётган маҳсулотни билишни) эмас, балки 
хулқ-атворга доир кўникмаларни (мижозга муносабат, катта куч сарфи билан 
ишлай олиш ва шу кабиларни) ҳам назарда тутади. Мазкур ишлаб 
чиқаришдаги хулқ-атвор ташкилот фойдаланадиган моддий ва табиий ресур-
сларга, унинг тузилиши ва маданиятига боғлиқ бўлади, лекин биринчи 
навбатда ташкилий мақсадлар билан белгиланади.
Алоҳида олинган ҳар бир ходимдан самарати фойдаланиш унинг талаб 
қилинган ишни бажара олиш қобилиятига боғлиқдир.
Қобилият дейилганда ходимда ўзига юкланган вазифаларни бажариш 
учун касб малакасининг мавжудлиги, етарли даражадаги жисмоний кучкув-
ват ва чидамлилик ўқувлилик умумий маданият борлиги ва шу кабилар ту-
шунилади.
Меҳнат қлиш сабабига кўпгина омиллар – мукофот берилиши, касбий 
жиҳатдан усиш ва унинг истиқболи, ходимнинг умумий маданият даражаси 
ва ҳоказолар таъсир қалади. Ходимнинг касбга доир вазифаларни бажариш 
қобилияти қуйидагилар билан белгиланади: 

ходим корхонага келганда ўзи эга бўлган потенциал (салоҳият); 

---

13 

у корхонада оладиган касбга доир таълим; 

унинг жисмоний ва маънавий аҳволи; 

ходимнинг корхонадан олган баҳоси, бу хоҳ расмий аттестация 
бўлсин ёки раҳбарнинг кундалик маслаҳатлари бўлсин. 
Ҳозирги жамиятда мавжуд бўлган корхоналар қанчаликхилма-хил 
бўлмасин, фаолиятлари ҳам турлича бўлмасин, улардан ҳар бирининг ишида 
юқорида санаб ўтилган фаолият турлари мавжуд бўлади. Инсон ресурслари 
билан ишлаганда ҳар бир корхона ҳзининг фаолиятига хос хусусиятлардан 
қатьи назар, мақсадига мос вазифаларни бажаради.