Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти шорахметов шоакбар шорустамович

389-м о д д а. Чет давлатлаpга даъволаp


Чет давлатга нисбатан даъво тақдим этилишига, даъво таъминланишига ва ундиpув чет давлатнинг Ўзбекистон Рес­публикасидаги мулкига қаратилишига фақат тегишли давлат­нинг ваколатли органлаpи розилиги билангина йўл қўйилиши мумкин.
Чет давлатлаpнинг Ўзбекистон Республикасида аккредита­ция қилинган дипломатия вакиллаpи ва уларга тенглашти­рилган халқаро ташкилотлар ҳамда уларнинг филиаллари фуқаpолик ишлаpи бўйича Ўзбекистон Республикасининг халқаро шартномалари ёки халқаро ҳуқуқ нормалари билан белгиланадиган доиралардагина Ўзбекистон Республикаси судининг юрисдикциясида бўладилар.
1. Ушбу қоиданинг мазмунига қараганда, Ўзбекистон Респуб­ликаси ҳудудида чет давлатларга нисбатан даъво қўзғатиш, даъво талабларини таъминлашга, ундирувнинг уларнинг мулкларига қаратишга, мулкни рўйхатга олишга қаратилган ҳаракатлар фақат тегишли давлатнинг ваколатли органлари розилиги билан қонунда кўрсатилган ёки халқаро шартномаларда назарда тутилган ҳолларда йўл қўйилади.
Далилларни таъминлаш ҳақида ФПКнинг 61-моддасида хори­жий давлатларнинг органларида иш юритиш учун зарур далиллар билан таъминлаш давлат нотариал идоралари томонидан амалга оширилиши баён қилинган.
Чет давлатларнинг мулклари қонунларда кўрсатилган тақдирда белгиланган иммунитетлардан фойдаланадилар.
Чет давлатга нисбатан даъво қўзғатишни қайси чет давлат ор­гани ваколатлиги шу давлатнинг қонуни билан тартибга солинади.
Фуқаролик ишларига оид бажариладиган ҳар бир ҳаракат учун чет давлатнинг Ўзбекистон Республикасидаги тегишли ваколатли органларининг розилиги бўлиши даркор. Масалан, даъво қўзғатиш­га берилган розилик, бу дегани унга нисбатан қарши даъво қўзға­тишга ҳақли деган маънони англатмайди. Бунинг учун шу давлат­нинг розилиги бўлиши талаб этилади.¹
2. Юқорида айтилганидек, чет давлатларнинг Ўзбекистон Рес­публикасида аккредитация (рухсат этилган)дан ўтган дипломатик вакиллари ва уларга тенглаштирилган халқаро ташкилотлар ҳамда уларнинг филиаллари фуқаролик ишлари бўйича Ўзбекистон Республикасининг халқаро шартномаларида ёки халқаро ҳуқуқ нор­маларида белгиланган доиралардагина Ўзбекистон Республикаси судининг ҳимоясида (юрисдикциясида), яъни шу судларнинг судловига тегишли бўлади.
Дипломатик, консуллик ваколатхоналарининг ходимлари ва уларнинг оила аъзолари ҳам Ўзбекистон Республикаси судининг юрисдикциясида бўлиши кўрсатилган.
Чет давлатларнинг Ўзбекистон Республикасида аккредитация қилинган дипломатия вакиллари судда хизмат вазифасидан ташқа­ри, масалан, фуқаролик ишлари юзасидан гувоҳлик беришлари мумкин, бироқ улар гувоҳлик беришдан бош тортсалар, уларга нисбатан мажбурий чоралар татбиқ этилмайди.