Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти шорахметов шоакбар шорустамович

306-м о д д а. Ҳужжатни сақловчига қарши даъво
қўзғатмаслик оқибатлаpи


Агаp аpизачи белгиланган муддатда (ушбу Кодекснинг
307-моддаси) ҳужжатни сақловчига қарши даъво қўзғатмаса, судья чақиpиб иш юpитиш таpтибида кўpилган чоpалаp (ушбу Кодекснинг 302-моддаси) ўз кучини йўқотиши ҳақида ажpим чиқаpади ва бу ҳақда ҳужжат беpган муассасани хабаpдоp қилади. Ҳужжатни сақловчи бундай чоpалаp кўpилиши нати­жасида ўзига етказилган заpаpни аpизачидан ундиpиш ҳуқу­қига эга.


1. Ушбу қоиданинг мазмунига кўра, тақдим этувчига деб бе­рилган ҳужжат кимда сақланаётганлиги маълум бўлишига қарамас­дан ариза берувчи ҳужжатни сақловчи шахсга нисбатан қарши даъво қўзғатмасликнинг ҳуқуқий оқибатлари хусусида фикр бори­шига этибор бермоқ лозим.
Юқорида кўрсатиб ўтганимиздек ҳужжат сақловчи билан ҳужжати йўқолганлиги тўғрисида ариза берувчи шахс ўртасидаги ҳуқуқий муносабатларда низо бўлиши туфайли қонун тортишув­чилик принципи асосида ҳужжатни сақловчига нисбатан ҳужжати йўқолган шахс қарши даъво тақдим этишга ҳақли эканлигидан далолат беради. Тақдим этувчига деб берилган ҳужжатни йўқотган шахс қонунда белгиланган тартибда судья томонидан берилган икки ой муддат ичида қарши даъво қўзғатмаган тақдирда судья ҳужжат сақловчининг ҳаракатлари асосли, деган хулосага келиш мумкин. Суднинг эндиги ҳаракатлари тақдим этувчига деб ҳужжат берган муассасанинг йўқолган ҳужжат бўйича тўловларни, шунинг­дек пул беришини тақиқлаш тўғрисида татбиқ этган чора-тадбир­лари тўғрисидаги ажрими ўз кучини йўқотганлиги ҳақида ажрим чиқаришдир. Суднинг бу мазмундаги ажрими тўғрисида тақдим этувчига деб ҳужжат берган муассаса хабардор этилади. Тақдим этувчига деб берилган ҳужжатни йўқотган шахс ҳужжатни сақлов­чига нисбатан ҳужжатни олиб қўйиш ҳақида қарши даъво умумий тартибда қўзғатишга ҳақли эканлиги ҳужжатни сақловчи эса, ҳуж­жатни берган муассасанинг йўқолган ҳужжатлар бўйича тўловлар­ни ва пул беришни тақиқлаш чоралари натижасида кўрган зарарини ундириш ҳақида талаб қўйишга ҳақли эканлиги тушунтирилади.
2. Тақдим этувчига деб ҳужжат берган муассаса йўқолган ҳужжатлар бўйича тўловларни тўлашни амалга ошириши ва пул беришини тақиқлаш тўғрисидаги суднинг талабларини бузганлиги учун қонунда белгиланган ҳуқуқий оқибатлар учун ҳужжатни йўқотган шахс олдида жавобгар бўлиши қонунда белгиланган.