Ўзбекистон олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент автомобил ва йўллар институти “ЙЎЛ Қурилиши” факультети

Йўл қопламасини тозалаш. Тайёрлов ишларидан сўнг, ишлов берилаётган юзага органик боғловчи модда яхши ёпишиши ва унинг ғовакларига сингиши учун, ҳамда юзадаги бўш чақиқ тошларни чиқариб ташлаш мақсадида, органик боғловчи сепишдан бир соат олдин қоплама юзаси тозаланади. Бунинг учун қопламани ифлосланганлигига кўра, тозаловчи машина бир жойдан тозаланган изини 20-30 см қоплаган холда, 10-12 км/соат тезликда 2-3 марта ўтади. Тозаланган чиқиндилар йўл четига суриб ташланади.
Чақиқ тош ва боғловчиларни ташиш. Чақиқ тош материалларни, қоплама сиртига тақсимлаш учун тақсимлагичга етказиб келишда, МАЗ-5551 автомобилларидан фойдаланилади. Боғловчи материалларни эса, совиб қолмаслиги ва чангдан ҳимоялаш мақсадида гудронаторнинг ўзида ташиб келтирилади. Чақиқ тош тақсимловчи ва автогудронаторларнинг узлуксиз ишлашлари учун, ташувчи транспорт воситалари жадал суръатларда ҳаракатланиши зарур. Ишни бошлашдан аввал машина механизмларнинг техник созлиги ва материалларнинг қайси завод ёки омбордан олиб келиниши аниқ бўлиши керак.
Сиртни подгрунтовка қилиш. Ётқизилувчи қатламни, қоплама сирти билан мустаҳкам ёпиштириш мақсадида, 50-700 С ҳароратда қиздирилган битум эмульсияси қоплама сиртига сепилади. Бу жараён “подгрунтовка” деб номланади.
Битум эмульсиясининг ҳарорати ва ундаги битум миқдори ўша кунги об-ҳаво шароитига қараб белгиланади. Илиқ кунларда (200С паст ҳароратда) эмульсия таркибидаги битум миқдори 55-60% ва ҳарорати 40-500С бўлиши лозим. Иссиқ кунлари (250С ва ундан ортиқ) битум 50% гача бўлиши ва махсус қиздирилмай ўз ҳароратида ишлатилиши мумкин.
Битум эмульсияси қоплама юзасидан йўл четларига оқиб кетмаслиги учун унинг қовушқоқлиги 3 мм тешикли стандарт вискозиметр асбоби бўйича 15-30 сек. атрофида бўлиши керак.
Чақиқ тош ва боғловчиларни тақсимлаш. Қоплама сирти подгрунтовка қилингандан сўнг, бир оздан кейин автогудронатор ёрдамида, 140-1500С ҳароратдаги ёпишқоқ битум, меъёр асосида сепилади ва “чақиқ тош тақсимловчи механизм” билан чақиқ тошлар тақсимланади.



21 – расм. Боғловчиларни қоплама юзасига сепишнинг умумий кўринишлари

Қорайтирилган чақиқ тош органик боғловчи модда сепилган юзага махсус чақиқ тош тақсимловчи машинадан фойдаланиб, битум сепувчи машина билан кетма-кет (15-20 м) масофада ётқизилади

Чақиқ тош тақсимловчи машина органик боғловчи модда сепилган юзани босмасдан икки ғилдираги орасида бир хил қалинликда ётқизади. Чақиқ тош ётқизувчи машина бункерини тўлатиш органик боғловчи сепилмаган жойда амалга оширилади.