Ўзбекистон иқтисодиётида темир йўлларнинг ўрни

O‘tish egriliklarini loyixalash. Qo‘shma egriliklarni loyixalash

Poezdni to‘g‘ridan bir tekis doiraviy egri chiziqqa va orqaga qaytib o‘tish uchun o‘agaruvchin egrnlnkdagn >tma egri chiziq joylashtiriladi. O‘tma egri chiziqii uzuiligidn 1520 MM to‘g‘ridagi yo‘l izidan, doiraviy egri chiziqda joy.shshgai tashqarpdAGi redspi, bir tekis ko‘tariltii hisobiga keigaytiri^G#n yo‘l iziga o‘tish /K<350 m li egri chiziqda/. O‘tma egri chiziq si(|)PGMDa radioidal sshstli /«logoid/ qo‘llaniladi.

O‘tma egri chiziqning uzunligi. Temir yo‘lda doiraviy egri chiziq tashqarisida joylashgan izning ko‘tarilib o‘tishi deb qabul qilinadi. SHuning uchun egri chiziqni uzunligi /(m) tashqarida joylashgan relsning ko‘tarilishi p(mm) va ko‘tarilishiga o‘tish nishabi 1ga tobelikda aniqlanadi:

(3.3) bu erda p (ZL) ifodaga binoan aniqlanadi.
Doiraviy egri chiziqni tashqari tomonida joylashgan relsni chegaralangan ko‘tarishga o‘tish nishabining asosiy sharti, ruxsat etilgan vertikalni tashkil qiluvchi g‘ildirakni relsga ko‘tarilish tezligi o’AN miqdori bo‘ladi. sSH/sk miqdorlari orasidagi bog‘lanish, poezd harakat tezligi V va nishab 1 ga bog‘lanib aniqlanadi:
(3-4)
sSH/sI ni miqdori 28... 35 mm/s (1/10... 1/8 km/soat) oralig‘ida qabul qilinadi. Ifoda (3.4 )ga moslab tashqarida joylashgan relsga ko‘tarilib o‘tish nishabi eng katta tez yurar poezdlarning harakat tezligiga bog‘liq berilgan doiraviy egri chiznqda U,^ /km/soat/ quyidagi miqdorga tengdir. O‘tma egri chiziq uzunligi (3.3) ifoda bilan aniqlanadi.

o‘ta.murakkab sharoitda esa
(3.6) bu erda, —tashqari tomonda joylashgan relsni ko‘tarilishi, teng 150 mm;
-passajir poezdining eng katta tezligi, km/soat. A maksimal tezliklar, ya’ni 160, 200 va 200 km/soat katta, munosnb b5^;lgan koeffnsientlar 4,6; 4,45; 4,15; N doiraviy egrn chiziqshshg radiusi, m.
QMQ 2.05.01 ga asosan yangi tez yurar temir yo‘llarda nn shuiingdek 1 va II kategorSHRLarda o‘tma egrn chiziqniig uzuiligi mos ravishda (3.5) va (3.6) ifodppsko‘ra aniklanadi.
AlohN.N! |;«*<*1chpn kj tlshuichi yo‘llarda pa gnu bilnn birgp N1 va IV kagetriyalArdp o‘shsh ;>gri chiziqning ueunlttgi 3.2. jadvadgy a«chk*an /QMQ
2.05.01/dan temir yo‘lni kategoriyasi, doiraviy egri chiziqshshg radiusi va tezliklar zonasiga bog‘langan holda qabul qilinadi. Bu uzunliklar (3.5) va (3.6) ifodaga binoan hisoblangan, faqat bu erda berilgan doiraviy egri chiziq radiusida eng katta poezd harakat tezligini amalga oshirish hisobiga olingan bo‘lib aniq belgnlangan yo‘lni profilda /masalan, uzoq davom etadigan tushishlikda/, qaerda tashqarida joylashgan relsning ko‘tarilishi eng katta bo‘ladi. Boshqa uchastkalarda /masalan, er profilini ko‘tarilishida/ poezdni harakat tezligi biroz kamroq, shuning uchun yo‘lning tashqari tomonida joylashgan relslarni ko‘tarilishi ham kamroqdir va o‘tma egri chiziqning uzunlngi mos holda kamaytirish mumkin. SHushgag uchun 3.2. jadvalda o‘tma egri chiziqning uzunligi har qaysi miqdorga, tezliklar zonasi, qaysiki berilgan doiraviy egri chiziqning joylashgan yo‘l uchastkasidagiga tobeligida loyihalanadi. Zonalar esa temir yo‘lning bo‘ylama profilini ko‘rinishiga qarab bo‘linadi /3.3 shakl/.' Birinchi zonadagi uchastkalarga yukli poezdlarni eng katta tezliklar bilan o‘tishi, ikkinchi zonaga o‘rtacha tezliklar bilan va uchinchiga—rahbar ko‘garilishidagi hisobli tezlikka yaqin bo‘lgan tezliklar kiradi.
Berilgan qatordagi o‘tma egri chizig‘ning ikki qiymatidan /3.2— jadvaldagi/ kichkinasi tashqarida joylashgan relsga ko‘tarilib o‘tishdagi katta nishabga. Ruxsat etilgan kichik o‘tma egri chiziqning uzunligi murakkab sharoitda qo‘llaniladi.

jadval.
O‘tma egri chiziqlarning uzunligi, m.

Doiravpy egri chiziq ning radiusi, m	Temir yullarni kategoriyasi
	Alohida keskiplik yuk tyashish oGnnmnp				3 kategoriya					4 kategoriya
	Poszz xarakat tezlipshi zonalaoi
	1	2	3			2	3	1			3
4000	40	20	20	20		20	20	—	—		—
3000	6040	40-20	20	40-30		30-20	20
2500	80-60	40-20	20	40-30		30	20				—
2000	100-80	110-100	20	00 40		40-30	20	40 20	20		20
1800	120-100	00-40	20	<;o 40		10	20	50 ZN	20		20
1900	120 100	80 00	;i>	80 <;o		50-40	20 -	60-40	20		20
1200	1(10 1 10	[00 K0	40 30	80 60		60-50	20	60-40	40 30		20 .
1000	1X0 1 YU	120 100	40-30	100 80		80-60	40-30	80 00	40 30		30
800	180-140	140-100	60-40	110-100		100-80	40-30	100-60	60-40		30-20
700	180-140	160-120	80-40	100-120		100-80	40-30	120-80	60-40		40-20
600	180-140	160-140	100-60	160-120		120-100	60-30	120-80	80-40		40-20
500	160-120	160-120	120-80	160-120		160-100	60-30	120-80	80-60		50-20
400	160-120	160-100	140-80	160-100		160-100	100-60	120-80	100-60		60-30
350	160-100	160-100	160-80	160-100		160-80	120-80	120-80	120--80		60 30
300	160-80	160-80	160-80	160-80		160-80	160-80	120-80	120-80		60-30

Izoh. Aloxida keskin yuk tashish oborotidagi yo‘llarda, qachon eng katga passajir poezdishshg harakat tezligi 120 km/soat dan katta bo‘lsa, o‘tma egri chiziqning uzunligi bunday xolatda I kategoriyali yo‘llarga o‘xshab aniqlanadi.
SHunday qilib, qurilish norma va qoidalari /QMQ/ nazarda tutadi, texnik—iktieodiy asoslangan holatda temir yo‘l uchastkalarini loyihalashda alohida keskin yuk tashish oboroti, III va IV kategoriyali, murakkab sharoitlarda ruxsat etilgan doiraviy egri chiziqni qabul qilingan radiusida, qaerda poezdlarni harakat tezliklarini amalga oshirish mumkin bo‘lmasa, o‘tma egri chiziqning uzunligini esa (3.3) ifodaga binoan xisoblash yo‘li bilan aniqlash mumkin. Bu erda ko‘tarilishga o‘tkazish nishabi 0,001 dan katta bo‘lmasligi kerak, murakkab sharoitlarda aloxida keskin yuk tashish oborotida, shuning bilan III va IV kategoriyali temir yo‘llarda 0,002 dan, kirish yo‘dlarida esa-0,003dan katta bo‘lmasligi kerak.
Hisoblarga ko‘ra aniqlangan o‘tma egri chiziqning uzunligi, qoida bo‘yicha, YUm karrali son miqdorigacha, yaxlitlanishi kerak bunda o‘tma egri chiziqning uaunligi 20 m dan kam bo‘lishi mumkin emas.
SHuniig‘ bilan birga kirish yo‘llarida, manyovrli xizmat qilishda, murakkab ishroitlarda va poezdlarni harakat qilish tezligi 25 km/soatdan katta bo‘lM1M'n, utma egri chn.shknn joylapggirmaslik mumkin.
Ut\1a_>»1ri chnznkni rejilnshtirtn. O‘tma egri chiziqni rejalash uchun doiraviy »gri chiziq markazi 0 ni bissektrisa yo‘nalishi bo‘yicha V;-r5es% adnqdoriga siljitish buyichi 1'\A, ni a shakli/, bu erda siljnsh

YA’ni markaz 0 dan o‘shandan doiraviy egri chiziqning radiusi R utkaziladi. Natijada tangensni orttirmasi tashkil etadi, urunma
va doiraviy egri chiziq orasidagi, ichkariga /markazga/ siljishi, o‘tma egri chiziqga qo‘shilishi /O‘EO—o‘tma egri chiziqni boshi, O‘EO—o‘tma egri chiziqni oxnri/ doiraviy egri chiziq ECHB (egri chiziqni boshi) va ECHO (egri chiziqni oxiri) nuqtalari oralig‘ida joylashadi. O‘tma egri chizig‘ni rejalash qo‘shimcha tangens miqdorini orttirmasiga keltiradi.

Jamlangan tangans T_j—T+T_rQt


3.3 -—rasm Yo‘l uchastkalarini tezlik zonalariga bo‘lish.

3.4 —nshkl. Doiraviy va o‘tma egri chiziq elementlari.
a—birgina burilish burchagida; b—bir necha burilish burchagida.
Jamlangan egri chiziq uzunligi Kj O‘EB nuqtalari oralig‘idagi doiraviy egri chiziqni uzunligini jamiga teng berilgnn burilish burchagi va radiusi V gv asosan va o‘tma egri chiziq uzunligi:
K_j=K+/=7gKa/18(N/
DoirnnMY i« uglsh eg|)i chtns elementlari egrn chiziqni rsjalash uchu^! joyida, uni bir necha yonma—yon joylashgan, berilgnp radius bo‘yicha egri