«Ўзбекистон давлати ва ҳУҚУҚи асослари» (8-синф) дарслиги бўйича саволлар ва жавоблар

Давлат механизми ҳақида нималарни биласиз?

Жавоб: Давлат механизми – жамиятни бошқариш ва халқ манфаатларини ҳимо яқилишни амалга оширадиган давлат органларининг яхлит тизими. Демократик давлатда давлат бошқарувини амалга оширувчи барча давлат органлари яхлит тизимни ҳосил қилади ва бу тизим давлат механизми деб юритилади. Демак, давлат органлари давлат механизмининг таркибий қисмлари бўлиб, улар ижтимоий ҳаётнинг муайян соҳасини бошқариш бўйича зарурваколатларга эга. Ҳар бир давлат органи бошқа давлат органлари билан, яъни давлат механизмининг бошқа таркибий қисмлари билан узвий алоқададир.

55. 
    Ҳуқуққа нисбатан муносабатига қараб давлат қандай турларга ажратилади?
    

Жавоб: Дунёда мавжуд давлатлар бир-биридан жуда кўп жиҳатлари билан фарқ қилади. Бу фарқлар билан бир пайтда уларнинг ўхшаш томонлари ҳам кўп. Мана шу ўхшаш томонлари, яъни умумий хусусиятларига асосланиб давлатларни таснифлаш мумкин. Давлатнинг ҳуқуққа бўлган муносабатига қараб қуйидаги турларга ажратиш мумкин: этатик; ҳуқуқий давлат.

56. 
    «Этатик давлат»нинг белгиларини айтиб беринг.
    

Жавоб: Этатик давлатда: қонун ўрнини кўпинча қатъий буйруқ ва фармойишлар эгаллайди; давлат ўз фуқаролари сиёсий бирлашмалари ва ташкилотларининг эркинликларини қатъий чеклаб қўяди; давлат иқтисодий-ижтимоий муносабатларни ва ҳатто фуқароларнинг шахсий ҳаётини ҳам ўз бошқаруви таъсирига олишга интилади; давлат органлари ва мансабдор шахсларига ҳаддан ташқари кўп ваколатлар берилади.
Этатик давлатга мисол қилиб Куба, собиқ Совет Иттифоқини келтириш мумкин. Шунингдек, барча тоталитар ва авторитар тузумдаги давлатлар ҳам бунга мисол бўла олади.

57. 
    «Ҳуқуқий давлат» деганда қандай давлат тушунилади?
    

Жавоб: Ҳуқуқий давлат – ҳуқуқнинг устуворлиги ҳамда суд мустақиллиги таъмин ланадиган, инсон ҳуқуқлари ва эркинликлари кафолатланадиган, давлат ҳокими яти ваколатлар бўлиниши тамойили асосида амалга ошириладиган демократик давлатдир. Ҳуқуқий давлатда давлат бошқаруви ҳуқуқнинг устуворлигига асосланади. Бунда давлат бошқаруви фуқаролар ва ижтимоий муносабатлар субъектларининг ҳуқуқлари, эркинликлари ва манфаатларини таъминлашни ҳисобга олган ҳолда амалга оширилади.

58.