Ўзбекистон бадиий академияси

1-rasm. 2-rasm. 3-rasm. 
 

Aylanma ellipsoid sirti. 
Ellipsning oʻz oʻqlaridan biri atrofida aylanishidan 
hosil boʻlgan sirt 
aylanma ellipsoid
deyiladi.
 
Bunda 
m(m′, m″)
-ellips va 
i(i′, i″)
aylanish oʻqi ellips oʻqi bilan ustma-ust 
tushadi va sirt 

(i, m)
koʻrinishda yoziladi.
 
Ellipsning kichik oʻqi atrofida aylanishidan siqiq aylanma ellipsoid
 
(2-rasm),
 
katta oʻqi atrofida aylanishidan choʻziq aylanma ellipsoid
 
hosil boʻladi (3-rasm).
2- va 3-rasmlarda ellipsoidlar ustida berilgan
A
va 
B
nuqtalarning bitta 
proyeksiyasi boʻyicha ularning yetishmaydigan proyeksiyalarini yasash 
koʻrsatilgan.
Nuqtalarning yetishmaydigan proyeksiyalari parallel, meridian va proyeksion 
bogʻlanish chiziqlari yordamida aniqlangan. 
Markazi koordinatalar boshida boʻlgan va katta oʻqi aylanish oʻqi boʻlgan 
ellipsning aylanishidan hosil boʻlgan aylanish ellipsoidining kanonik tenglamasi 
quyidagi koʻrinishda yoziladi:
1
2
2
2
2
2



c
z
a
y
x
.
Bunda 
c ≠
a
 
boʻladi
.

---

10 
Maʻlumot oʻrinda shuni aytish mumkin yer sharining shakli siqilgan 
ellipsoid-geoidni eslatadi
1
. 
Aylanma paraboloid sirt. 
Ta‟riflarga koʻra parabolaning oʻz oʻqi 
atrofida aylanishidan hosil boʻlgan sirt 
aylanma paraboloid
deyiladi. 
4,
a
-rasmda 
m(m′, m″)
parabolani 
i(i′, i″)
oʻqi atrofida aylanishidan hosil boʻlgan

(i′, m)
aylanma paraboloidning proyeksiyalari berilgan va uning ustida nuqta 
tanlash koʻrsatilgan.
Uchi koordinatalar boshida boʻlgan va oʻqi 
Oz
boʻlgan aylanma 
paraboloidning kanonik tenglamasi quyidagi koʻrinishda yoziladi: 
x² + y²=- 2pz,

bunda

p ≠ 0.