|
a)
b)
a)
b)
28-rasm
29-rasm
30-rasm
31-rasm
31-rasmda xuddi 37-rasmdagidek va Monj teoremasiga asosan har xil
diametrli uchta 1, 2 va 3 aylanma silindrlarning bir-biriga 13 va 23 konus sirti
orqali oʻtishi koʻrsatilgan.
Bu grafik tushunchalar amaliyotda 32-rasmdagi quvurlarning kesishishida
koʻrishimiz mumkin.
32-rasm.
37
3. “Ikkinchi tartibli sirtlarning oʻzaro kesishish chiziqlarini yasash va
ularni amaliyotda qo‟llanishi” mavzusini oʻqitishda ilgʻor pedagogik
texnologiyalaridan foydalanish
Dars mashgʻulotlari innovatsion texnologiyalar, interfaol оʻqitish
usullaridan, оʻyinli texnologiyalardan keng va samarali foydalangan holda
amalga oshirilsa, talabalarda faol va mantiqiy fikrlash qobiliyati, aqliy qobiliyati
rivojlanadi. Interfaol оʻqitish usullarida talabalar оʻquv jarayonining markaziy
figurasi bоʻlib, bunda оʻquv jarayoni talabalar extiyojidan kelib chiqqan holda
amalga oshiriladi. Оʻqitish usullarini оʻzaro bogʻlab mashgʻulot tashkil etilsa
talabalar tomonidan uni оʻzlashtirish samarali bоʻladi.
Oliy ta‟lim tizimida qоʻllaniladigan pedagogik texnologiyalar:
muammoli оʻqitish;
tanqidiy fikrlashni rivojlantiruvchi texnologiyalar;
rivojlantiruvchi ta‟lim texnologiyalari;
оʻyinli texnologiyalar;
оʻqitishning tabaqalashtirilgan va individual texnologiyasi;
programmalashtirilgan оʻqitish texnologiyasi;
kompyuter-axborot texnologiyalari.
Hozirda talabalarning darsga nisbatan qiziqishlarini orttirishga,
mustaqilligi va faolligini rivojlantirishga, tanqidiy tafakkurini оʻstirishga
qaratilgan interaktiv ta‟lim olishlariga kоʻmak beruvchi innovatsion usullardan,
guruhli ta‟lim shakllaridan keng foydalanilmoqda.
Ta‟limni kichik guruhlar asosida tashkil etish «ta‟lim beruvchi – ta‟lim
oluvchi» dialogidan voz kechishni va “ta‟lim beruvchi- guruh- ta‟lim oluvchi”
kоʻrinishidagi uch tomonlama оʻzaro munosabatga оʻtishni nazarda tutadi.
Оʻquv guruhi tarkibi buyicha harakatchan kichik guruhlarga bоʻlinadi va
ularning har-biri оʻzicha оʻquv materialini оʻzlashtiradi. Оʻqituvchi bilan
оʻquvchilar оʻrtasida mustahkam aloqa оʻrnatiladi, shaxsiy va bir vaqtning
оʻzida jamoaviy ruhiy holat kuchayadi.
38
Umuman olganda kichik guruhlarda ishlash talaba va оʻquvchilarni yana
ham faolroq bоʻlishga, guruh uchun mas‟uliyatni his qilishga оʻrgatadi,
kommunikativ qobiliyatlarini rivojlanishiga yordam beradi.
Chizma geometriya va muhandislik grafikasi fanlarini xususan “Ikkinchi
tartibli sirtlarning oʻzaro kesishish chiziqlarini yasash va ularning amaliyotda
qoʻllanishi” mavzusini оʻqitish jarayonida talabalarni ijodiy fikrlashga,
оʻzgaruvchan vaziyatlarga оʻrgatish, erkin raqobat asosida faoliyatni tashkil
etish, hamda ularning amaliy mashgʻulotlarda axborot texnologiyalari, elektron
darsliklar, versiyalar va multimedialardan foydalana olishi muhimdir. Bu esa
talabalarda erkin fikrlashni tarbiyalash, оʻquv faoliyatini tahlil qilish, istiqbolda
kasbiy mahorat va kompyuter savodxonligini orttirish ularning ichki ehtiyojiga
aylantirilishini talab etadi.
Hozirgi kun оʻqituvchisi barcha fanlar qatori chizma geometriya va
muhandislik grafikasi fanlarini oʻqitishda pedagogik texnologiyalar bilan birga
axborot kommunikatsion texnologiyalardan
samarali foydalana olishi lozim.
Zamonaviy axborot texnologiyalarining
vositalari
qatoriga: kompyuter,
skaner, videokоʻz, videokamera, LCD proyektor, interaktiv elektron doska, faks
modem, telefon, elektron pochta, multimedia vositalari, Internet tarmoqagʻi,
mobil aloqa tizimlari, maʻlumotlar omborini boshqarish tizimlari, sunʻiy intelekt
tizimlarini kiritish mumkin
1
.
Chizma geometriya va muhandislik grafikasi fanlarini оʻqitish
samaradorligini oshirishning eng maqbul yoʻli – bu mashgʻulotlarni innovatsion
pedagogik va axborot texnologiyalari hamda interfaol metodlar yordamida
tashkil etishdir.
Interfaol taʻlim (inglizcha- “interact”, rusch- “interaktiv”; “inter” – оʻzaro,
“act” – harakat qilmoq) – talabalarning bilim, kоʻnikma, malaka va muayyan
axloqiy sifatlarni оʻzlashtirish yoʻlidagi оʻzaro harakatini tashkil etishga
asoslanuvchi taʻlim.
1
“Электрон педагогика ва педагогнинг шахсий, касбий ахборот майдонини лойиҳалаш” модули бўйича ўқув –
услубий мажмуа. Тузувчилар: Т.Т.Шоймардонов ва бошқ. Т.,2015 й,10 б
39
Interfaollik taʻlim jarayoni ishtirokchilarining bilim, kоʻnikma, malaka
hamda muayyan axloqiy sifatlarni оʻzlashtirish yoʻlida birgalikda, оʻzaro
hamkorlikka asoslangan harakatni tashkil etish layoqatiga egaliklaridir.
Mohiyatiga kоʻra interfaollik talabalarning bilim, kоʻnikma, malaka va
muayyan axloqiy sifatlarni оʻzlashtirish yoʻlida birgalikda, оʻzaro hamkorlikka
asoslangan harakatni tashkil etish la
ѐ
qatiga egaliklarini anglatadi. Mantiqiy
nuqtai nazardan esa interfaollik, eng avvalo, ijtimoiy subektlarning suhbat
(dialog), оʻzaro hamkorlikka asoslangan harakat, faoliyatni olib borishlarini
ifodalaydi.
Biz yaxshi bilamizki, anʻanaviy taʻlim ham suhbat (dialog)ga asoslangan
va bu suhbat quyidagi оʻzaro munosabat shakllarida tashkil etiladi:
Interfaol taʻlim оʻqitish jarayonining asosiy ishtirokchilari – оʻqituvchi,
talaba va talabalar guruhi оʻrtasida yuzaga keladigan hamkorlik, qizgʻin bahs-
munozalar, оʻzaro fikr almashish imkoniyatiga egalik asosida tashkil etiladi,
ularda erkin fikrlash, shaxsiy qarashlarini ikkilanmay ba
yon
etish, muammoli
vaziyatlarda yechimlarni birgalikda izlash, оʻquv materiallarini оʻzlashtirishda
talabalarning оʻzaro yaqinliklarini yuzaga keltirish, “оʻqituvchi – talaba –
talabalar guruhi”ning оʻzaro bir-birlarini hurmat qilishlari, tushunishlari va
qоʻllab-quvvatlashlari, samimiy munosabatda bоʻlishlari, ruhiy birlikka
erishishlari kabilar bilan tavsiflanadi
1
.
Оʻqituvchi interfaol taʻlim yordamida talabalarning qobiliyatlarini
rivojlantirish, mustaqillik, оʻz-оʻzini nazorat, оʻz-оʻzini boshqarish, samarali
suhbat olib borish, tengdoshlari bilan ishlash, ularning fikrlarini tinglash va
tushunish, mustaqil, ijodiy, tanqidiy fikrlash, muqobil takliflarni ilgari surish,
fikr-mulohazalarini erkin bayon qilish, оʻz nuqtai nazarlarini himoya qilish,
1
Н.А.Муслимов.М.Ҳ.Усмонбоева. “Инновацион таълим технологиялари ва педагогик компетентлик” модули
бўйича ўқув-методик мажмуа. Низомий номидаги ТошДПУ ҳузуридаги Педагог кадрларини қайта тайѐрлаш ва
уларнинг малакасини ошириш тармоқ маркази Т., 2016 й, 70 б
An‟anaviy ta‟limdagi
suhbat ishtirokchilari
O‟qituvchi – talabalar
guruhi (jamoasi)
O‟qituvchi –talaba
40
muammoning yechimini topishga intilish, murakkab vaziyatlardan chiqa olish
kabi sifatlarni shakllantirishga muvaffaq bоʻladi. Eng muhimi, interfaol ta‟lim
texnologiyasini qоʻllash orqali оʻqituvchi talabalarning aniq ta‟limiy maqsadga
erishish yoʻlida оʻzaro hamkorlikka asoslangan harakatlarini tashkil etish,
yoʻnaltirish, boshqarish, nazorat va tahlil qilish orqali xolis baholash
imkoniyatini qоʻlga kiritadi.
Bugungi kunda respublika ta‟lim muassasalarida interfaol ta‟limni tashkil
etishda quyidagi eng ommaviy texnologiyalardan foydalanilmoqda
1
:
Do'stlaringiz bilan baham: |
