Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технологиялари университети “Маълумотлар узатиш тармоқлари ва тизимлари” кафедраси «маълумотлар узатиш тизимлари ва тармоқлари»

 
IP телефония тизимининг тузилиш асослари.
 
IP телефония 
тузилмаси - пакетли коммутация тармоғида мультимедиани амалга 
оширишга мўлжалланган терминал қурилма, жиҳозлар ва тармоқ хизматлари 
тасвирини ўз ичига олган. Н323 стандартидаги терминал қурилмаси ва 
тармоқ жиҳозлари мавжуд вақт кўламида маълумотларни, сўзларни ва видео 
ахборотларни узатиши мумкин. Н.323 терминали шахсий компьютерлар 
билан уланиши ёки автоном қурилма сифатида амалга оширилиши мумкин. 
Сўз алмашинув таъминоти – Н.323 стандартидаги қурилма учун мажбурий 
вазифадир. 
 
Н.323 тавсиясида 4 та бирикма келтирилган: 
-
терминал; 
-
макон назоратчиси (Gatekeeper);
-
йўлак;
-
кўп нуқтали конференцияларни бошқариш қурилмаси. 
Санаб ўтилган барча бирикмалар Н.323 деб номланувчи маконни 
ташкил этган. Улар битта макон назоратчи ва бир неча якун нуқталаридан 
иборат бўлиб, назоратчи макондаги барча якун нуқталарини бошқаради. IP 
телефония хизматини таклиф этувчи барча тармоқ ёки унинг бир минтақани 
қамраб олган қисми макон бўлиши мумкин. Н.323 терминали бошқа Н.323 
терминаллар, йўлак ёки кўп нуқтали конференцияларнинг қурилмаси билан 
бирга ҳаракат қилиб, мавжуд вақт кўламида жўнатмаларни узатиши ва қабул 
қилиши мумкин бўлган тармоқдаги якун нуқталар сифатида гавдаланади. 
Юқоридаги вазифаларни таъминлаш учун терминал ўз ичига қуйидагиларни 
қамраб олади:

---

96 
-
аудио қурилмалар (микрофон, акустика тизими, телефон микшери, 
акустик акс-садо (эхо) ларни пасайтириш тизими); 
-
видео қурилмалар (монитор, видеокамера); 
-
тармоқ интерфейс қурилмаси; 
-
фойдаланувчи интерфейси. 
Кўламига кўра барча IP телефония тармоқлари халқаро, миллий, 
маҳаллий тармоқларга бўлинади: 
IP телефония 
халқаро тармоғи
бир нечта мамлакатларда иштирок этиш 
нуқталарига эга бўлиб, умумий фойдаланиш телефон тармоғидан кам 
фойдаланган ҳолда дунёнинг хоҳлаган бурчагига жўнатмаларни терминлаш 
имкониятларини беради. Кўп ҳолларда халқаро тармоқ якуний фойдаланувчи 
билан ишламайди, балки бошқа тармоқлар учун ўтказувчи вазифасини 
бажаради. Халқаро тармоқнинг бош мақсади - турли ўлчамдаги тармоқлар 
ўртасида жадвалларни узатишдан иборат. Бундан ташқари халкаро 
тармоқнинг 
операторлари, 
операторлараро 
ҳисоб-китоб 
жараёнини 
соддалаштирувчи халқаро клиринг-марказларини ташкил этади. Халкаро 
тармоқ қурилишида биринчи навбатда юқори ўтказиш қобилиятига эга кучли 
магистрал линия қурилади. Халқаро тармоқлар ажратилган каналлардан ва 
мавжуд интернет тармоқларидан фойдаланиб қурилади. Халқаро тармоқдан 
фарқли миллий тармоқ бир ёки бир неча кўшни давлатларга иштирок этиш 
нуқталарига эга бўлиб, мавжуд минтақадаги абонентлар ва маҳаллий 
операторларга хизмат кўрсатади. Халқаро тармоқ билан шартнома тузиш 
ёрдамида миллий тармоқлар ўз абонентлари ва бошқа маҳаллий тармоқларга 
дунёнинг исталган нуқтаси билан боғланиш имконини беради. 
Кўпгина ҳолларда