Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технологиялари университети “Маълумотлар узатиш тармоқлари ва тизимлари” кафедраси «маълумотлар узатиш тизимлари ва тармоқлари»

миллий тармоқлар
миллий телекоммуникация 
компаниялари томонидан қурилади. Йирик миллий операторлар IP 
телефония хизматларини кўрсатиш учун ўзининг маълумотларини узатиш 
тармоқларида қайта жиҳозланишларни амалга оширади. Аввало оператор 
мавжуд жиҳозларни модернизацияси ёки янгиланиши ёрдамида тармоқ 
орқали сўзларни узатиш сифатини таъминлайди. Яна оператор тармоқдаги 
мавжуд жиҳозлар асосида ёки қўшимча йўлак жиҳозларини сотиб олади ёки 
тармоқда йўлак вазифасида қўлланилаётган маълумотларни, узатувчи 
жиҳозларни қайта жиҳозлайди. Миллий IP телефония тармоғига эга бўлган 
Deutsche Telecom, France Telecom, Telecom Finland, Japan Telecom ва бошқа 
телекоммуникация компаниялари мисол бўла олади. 
Ўзининг инфратузилмасига эга бўлмаган IP телефония операторлари, 
интернет провайдерлари ёки бирламчи телекоммуникация тармоқ 
провайдерлари тармоқлардан ва воситалардан фойдаланиб хизмат 
кўрсатадилар ва миллий тармоқ доирасидан чиқишга ҳаракат қиладилар, 
чунки узоқ масофаларга IP телефония хизматларини кўрсатиш жуда 
даромадли ҳисобланади. Шунинг учун тармоқ қуриш имконига эга бўлган 
операторлар халқаро тармоқ қуришни афзал кўрадилар ва халқаро телефон 
узатмалари кўпроқ жўнатиладиган мамлакатларида ўзларининг иштирок 
этиш нуқталарига эгадирлар. 

---

97 
Маҳаллий
IP телефония маҳаллий телефон тармоғи абонентларига ва 
хусусий компанияларига IP телефония хизматларидан фойдаланиш 
имконини беради. Кўп ҳолларда маҳаллий тармоқ операторлари IP телефония 
тармоғига уланиш провайдерлари ҳисобланади. Асосан уларнинг тармоғи 
интернет тармоғи орқали ёки ажратилган канал орқали йирикроқ тармоққа 
уловчи битта йўлакка эга бўладилар. Бундай операторларни ресселерлар деб 
аташади. Чунки улар бошқа тармоқ хизматларини маҳаллий телефон 
абонентларига олиб сотадилар. Кўпгина операторлар учун маҳаллий тармоқ 
ривожланишининг оралиқ босқичи бўлиб, улар миллий ёки халқаро босқичга 
чиқишга ҳаракат қиладилар.