Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технологиялари университети “Маълумотлар узатиш тармоқлари ва тизимлари” кафедраси «маълумотлар узатиш тизимлари ва тармоқлари»

МСТни қуриш ва ишлаши учун турли телекоммуникация 
технологияларидан фойдаланиш 
МСТни қуриш нинг умумий принциплари, бир қарашада, ҳар қандай 
ахборот (нутқ, видео, маълумотлар ва ш.к.)ни узатиш имконига эга оддий 
транспорт каналлари ва протоколлари, плюс бундай тармоқдан фойдалана 
олиш ускунаси ва турли хил терминал қурилма каби кўринишга эга. Бугунги 
кунда турли операторларнинг ишлаб турган тармоғи (анъанавий УФТфТ, 
мобил алоқа тармоғи ва IP-тармоғи)ни ягона тармоққа бирлаштириш 
ҳисобланади ва бу муаммо ҳал этилади. Буни турли операторларнинг ишлаб 
турган тармоқлари ва технологияларнинг конвергенцияси деб аталади. 
Бугунги кунда истиқболли мультисервис тармоқнинг талабларини тўлиқ 
қаноатлантирадиган технологиялар ҳали йўқ. Бироқ, асосий бўлиш 
имкониятига эга технологик ечим бугунги кунда мавжуд, яъни вақт ўтиши 
биланмультисервис тармоққа осон эволюцияланиши мумкин бўлган 
мультисервис тармоқни намунасини қуриш мумкин. Оралиқ тармоқ-
намунаси конвергент (К-тармоқ), мультисервис тармоқ кейинги авлод М-
тармоқ деб номланади (23.3 -расм). 

---

173 
Ягона мультисервис тармоқ 
УФТфт
Мобил алоқа 
IP-тармоқ
23.3-расм . Мультисервис алоқа тармоғи 
Кейинги авлод тармоғига олиб келадиган тўртта йўналишни белгилаш 
зарур (23.4 -расм). 
К-тармоқ 
Бошқарув 
Маълумотларни узатиш 
Реал вақт трафиги 
Хизмат кўрсатишнинг кафолатланган сифати 
М-тармоқ 
23.4-расм. Тармоқни рифожлантириш йўналиши 
Транспорт/магистрал тармоқ учун маълумотларни узатишни таъминлаш, 
реал вақт трафигини узатишни таъминлаш, хизмат кўрсатишнинг 
кафолатланган сифатини таъминлаш, тармоқларни бошқаришни таъминлаш 
каби асосий талабларни қаноатлантирадиган бундай технологияни танлаб 
олиш керак. Магистрал тармоқ универсал юқори тезликли ва мумкин қадар, 

---

174 
рақамли алоқа каналлари негизида қурилган ахборотни ташишнинг бир 
турдаги платформалари бўлиши мумкин. 
Тармоқнинг 
магистрал 
компонентида 
амалга 
ошириладиган 
телекоммуникация технологияларини танлашда, асосий эътиборни алоқа 
каналларининг ресурсларини мумкин қадар динамик тақсимлашга, хизмат 
кўрсатиш сифатини таъминлаш методлари ва узатиш тезлигини таъминлаб 
турадиган диапазонга қаратиш керак. 
МСТ юқори тезликли магистрал компонентларини узатишнинг физик 
муҳити учун энг яхши варианти бўлиб ахборотни узатишда хатоларнинг 
кичик эҳтимоли билан характерланадиган оптик-толали алоқа каналларидан 
фойдаланиш ҳисобланади. Янги авлоднинг юқори тезликли пакет 
тармоқларини қуришда қўлланиладиган магистрал сифатида қуйидаги 
технологиялар кўриб чиқилиши мумкин: 
ATM (Asynchronous Transfer Mode);
POS (Packet over Sonet);
Gigabit Ethernet;
DPT (Dynamic Packet Technology);
MPLS (Multiprotocol Label Switching); 
IP (Internet Protocol); 
Frame Relay. 
МСТ магистрал компонентларининг технологияларини танлаш охир 
оқибатда амалга ошириладиган хизматлар билан белгиланади. 
МСТ магистрал компонентини амалга ошириш учун юқорида 
келтирилган технологиялардан айримларини батафсил кўриб чиқилади.