‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Shug‘ullanuvchilarning yoshi va jismoniy tayyorgarligiga 

qarab mashqlar o‘tkazish

Tayyorgarligiga  mos  va  bajaradigan  kishilar  uchun  mansub 

bo‘lishi kerak. Qiyin mashq ko‘ngildagidek bajarilmaydi va ulaming 

samarasi yuqori bo‘lmaydi.

373

---

Gigiyenik  gimnastika  hayotga  foydali  odatlami  tatbiq  qilishga 

yordamlashadi:  xonani  shamollatish,  gigiyenik  qoidalarga  va  kun 

tartibiga rioya qilish, badan tarbiyasi (suv protseduralari).

Odamning  ish  faoliyati  uchun  zamr  bo‘lgan,  organizmning 

passiv holatidan (uyqudan) aktiv holatga o ‘tishga yordamlashadigan 

ertalabki gigienik gimnastika juda katta ahamiyatga egadir.

Uyqu paytida bosh  miya qobig‘ining nerv hujayralari  dam oladi 

va  ulaming  ish  qobiliyati  tiklanadi.  Uyg‘ongandan  keyin  esa  hali 

tarqalmagan uyqu ta’sirida organizm ishga tez kirishib keta olmaydi, 

chunki  asosiy tizim va  a’zolaming  funksiyasi  sust  holatda  bo‘ladi. 

Ertalabki  gimnastika  odamning  butun  a’zo  va  sistemalarini  ishga 

faol kirishishiga yordamlashadi.

Faqat  to‘g‘ri  bajariladigan  mashqlar  (belgilangan  m e’yorda 

amplitudaga  va muskullaming  zo‘r berish  xarakteriga rioya  qilish) 

shug‘ullanuvchilaming organizmga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.

Katta  yoshdagi  kishilar nafas  to‘xtab  turadigan,  zo‘r  keladigan, 

cho‘ziladigan,  sakrash  va  tez  egilib  turadigan  holatlami  talab 

qiladigan mashqlami bajarmasliklari lozim. Ular mashqlaming ta’sir 

qilish darajasi va har bir mashg‘ulotda mashqlar yuklamasi m e’yori 

to‘g ‘risida  vrachdan  muntazam  ravishda  maslahat  olib  turishlari 

kerak,  jismoniy  tarbiya  mutaxassislaridan  esa  mashqlaming 

xarakteri,  ulaming  xususiyat  va  qo‘llanish  uslubiyoti  to‘g‘risida 

maslahat olishlari darkor.

Tanlab  olingan  mashqlar  shug‘ullanuvchilarga  har  tomonlama 

ta’sir  ko‘rsatishi  kerak.  Ular  tananing  turli  qismlari  bilan  har  xil 

yo‘nalishda, tezligi va muskul zo‘riqishini o‘zgartirib bajarish kerak.

Majmuaga  to‘g ‘ri  qomat  holatini  his  qilish  uchun,  shuningdek 

har  xil  nafas  olish  turlari  (ko‘krak,  diafragma,  aralash  nafas  olish) 

uchun maxsus mashqlar kiritish zamr.

Majmuaga  shug‘ullanuvchilaming  tayyorgarligi  va  uni  bajarish 

vaqtiga  qarab  8  tadan  15  tagacha  mashq  kiritiladi.  Ertalabki 

gigiyenik  gimnastika  8 - 1 0   mashqdan  iborat  bo‘ladi.  Kunduz 

kuni  bajariladigan  gigiyenik  gimnastika  esa  10  -   15  ta  mashqdan 

iborat bo‘ladi.  Gigiyenik gimnastika bilan shug‘ullanishni  endigina 

boshlaganlar uchun mashqlar miqdori oz boigani m a’qul.

374

---