‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

4-§. Qarzdorning mol-mulkini ushlab qolish majburiyatlarning
bajarilisbini ta’minlash usuli sifatida
0 ‘zbekiston Respublikasi FKning 259-moddasida majburiyatlaming 
bajarilishini ta ’minlash usullari tizimida qarzdoming mol-mulkini ush- 
lab qolishi ham nazarda tutiladi. Bu usullarni qoMlash asoslari FKning
290-moddasida belgilab berilgan. Bunga asosan qarzdorga yoki qarzdor 
ko‘rsatgan shaxsga topshirilishi lozim bo‘lgan ashyoni saqlayotgan 
kreditor ushbu ashyo haqini yoki u bilan bogMiq chiqimlar va boshqa 
zararni kreditorga toMash majburiyatlari qarzdor tom onidan muddatida 
bajarilmagan taqdirda unga tegishli majburiyat bajarilgunga qadar ushlab 
qolishga haqli. Garchi ashyoning haqini toMash uning chiqimlarini va 
boshqa zararni toMash bilan bogMiq boMmasa-da, biroq taraflari tadbir- 
kor sifatida ish ko‘rayotgan majburiyatdan kelib chiqqan talablar ham 
ashyoni ushlab qolish bilan ta’minlanishi mumkin.
Ashyo kreditor egaligiga o ‘tganidan keyin unga bo‘lgan huquqlar 
uchinchi shaxs tom onidan olinganligiga qaram asdan, kreditor o ‘z 
qoMidagi bu ashyoni ushlab qolishi mumkin.
Ushlab qolish o ‘z mohiyatiga ko‘ra, garovga o ‘xshaydi. Biroq 
ayni vaqtda u qator o ‘ziga xosliklarga ham ega.
Birinchidan, 
ushlab qolishda ashyo faqat kreditor ixtiyorida boMadi, 
garov narsasi esa, qarzdorda ham, uchinchi shaxsda ham saqlanishi mumkin.
Ikkinchidan, 
ushlab qolinayotgan ashyo kreditor ixtiyoriga turli 
asoslar bo‘yicha o ‘tgan boMishi mumkin. Garov narsasi esa, har doim 
qarzdor yoki uchinchi shaxs (garovga qo‘yuvchi) irodasi bilan shartno- 
ma asosidagina vujudga keladi va hokazo.
Ashyoni ushlab turgan kreditorning talablari uning qiymatidan 
garov bilan ta ’minlangan talablarni qondirish uchun nazarda tutilgan 
hajmda va tartibda qanoatlantiriladi. Binobarin, ushlab qolingan mol- 
mulk yoki pul mablagMari hajmi qarzdorning qarzi hajmidan ko‘p 
boMsa, u holda kreditor ortiqcha qismini qaytarishi lozim. Agar ushlab 
turilgan mol-mulk yoki pul mablagMari qarzdor qarz hajmiga teng 
boMsa, FKning 343—345-moddaIarida ko‘rsatilgan talablarga rioya 
qilingan holda majburiyat hisobga o ‘tkazish orqali bekor boMishi mumkin. 
Qarzdor tom onidan majburiyat ijro etilgan hollarda kreditor ushlab 
qolingan mol-mulkni qarzdorga yoki uchinchi shaxsga qaytarishi shart.

---