‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

C. Krasavchikov О.А. 
D. Rahmonqulov X.R.
3. K o rp o ra tiv m u n osabat su b y e k tla rin in g h u qu qlari o (z ta b ia tig a
k o (ra
 
?
A.
Mulkiy sanaladi. 
B. Shaxsiy nomulkiy sanaladi.
C. Majburiyat huquqiy sanaladi. 
D. Mulkiy sanalmaydi.
4. 
Fuqarolik huquqi tomonidan muhofaza qilingan va tartibga solingan
shaxsiy nomulkiy munosabatlar necha turga b o cIinadi?
A. Ikki turga. 
B. Uch turga.
C. To‘rt turga. 
D. Turlarga bo‘linmaydi.
5. Fuqarolik huquqi predm eti tarkibiga kiruvchi mulkiy m unosabatlar
nimasi bilan boshqa munosabatlardan farqlan adi?
A. Tovar-pul xarakteriga egaligi bilan. 
B. Subyektlari bilan.
C. Obyektlari bilan. 
D. Farqlanmaydi.

---

I I bob. 0 ‘ZBEKIST0N RESPUBLIKASI MILLIY HUQUQ
TIZIMIDA FUQAROLIK HUQUQINING TUTGAN 0 ‘RNI
l-§ . Fuqarolik huquqi tushunchasi
Fuqarolik huquqi 0 ‘zbekiston Respublikasi huquq tizimining asosiy 
sohalaridan biri bo‘lib, m am lakatim izda iqtisodiy m unosabatlarni 
takom illashtirish, bosqichm a-bosqich bozor iqtisodiyoti m unosa- 
batlariga o ‘tish davrida fuqarolar va boshqa subyektlarning moddiy 
va m a’naviy ehtiyojlarini toboro toMaroq qondirish maqsadida mulkiy 
munosabatlarni tartibga solish va mustahkamlashga qaratilgan huquqiy 
normalar yigindisidan iboratdir.
Fuqarolik huquqi bilan tartibga solinadigan m unosabatlar 0 ‘zbe- 
kiston Respublikasi fuqarolik kodeksining 2-m oddasida belgilab 
q o ‘yilgan. Bunga asosan fuqarolik m uom alasi ishtirokchilarining 
huquqiy holatini, mulk huquqi va boshqa ashyoviy huquqlarning, 
intellektual faoliyat natijalariga b o ‘lgan huquqlarning vujudga kelish 
asoslarini hamda ularni amalga oshirish tartibini belgilaydi, shartnom a 
majburiyatlari va o ‘zga majburiyatlarni, shuningdek, boshqa mulkiy 
ham da u bilan bog‘liq shaxsiy nom ulkiy m unosabatlarni tartibga 
soladi.
Fuqarolik huquqi asosan muayyan ekvivalent barobariga belgila- 
nadigan qiymat baho bilan ifodalanadigan va ishtirokchilari teng dara- 
jada ko‘riladigan mulkiy munosabatlarni tartibga soladi.
Fuqarolik huquqi iqtisodiy munosabatlarni maxsus yuridik shaklda 
mulkiy-huquqiy munosabatlar shaklida rasmiylashtiradi va m ustah- 
kamlaydi.
Fuqarolik huquqida mulkiy munosabatlar ishlab chiqarish m uno- 
sabatlarining huquqiy shakli, yuridik ifodasi sifatida ko‘riladi. Shu 
nuqtayi nazardan mulkiy m unosabatlar shaxslar o ‘rtasidagi, ularning 
erklari bilan bog‘liq bo‘lgan ijtimoiy munosabatlarni bildiradi.
Fuqarolik huquqi tom onidan tartibga solinadigan mulkiy m uno- 
sabatlar doirasi nihoyatda keng. Bular jumlasiga oldi-sotdi, h ar xil 
buyurtm alar qabul qilish, turar joylarni ijaraga olish va berish, kor- 
xonalar, tashkilotlaming bir-biriga mahsulotlar yetkazib berish, qurilish 
ishlarini amalga oshirish, transport korxonalari orqali yuk va y o ‘lovchi

---

tashish, yetkazilgan zararni to ‘latish, qonun va vasiyat bo‘yicha meros 
olish, umuman, har qanday shakldagi mulkni egallash, undan foy- 
dalanish va uni tasarruf etish bilan bog‘liq bo‘lgan munosabatlardan 
iboratdir.
Fuqarolik huquqi tom onidan tartibga solinadigan mulkiy xarakterda 
bo‘lmagan shaxsiy huquqiy m unosabatlar ikki turga:
• mulkiy munosabatlar bilan bog‘liq b o ‘lgan shaxsiy munosabatlar;
• mulkiy munosabatlar bilan bog‘liq bo‘lmagan shaxsiy munosa- 
batlarga boMinadi.
Fuqarolik huquqi huquqning boshqa sohalari kabi o ‘zi tartibga 
solinadigan, huquqiy munosabatlarga, ularning ishtirokchilari xatti- 
harakatlariga ta’sir ko‘rsatishda maxsus vositalar va usullar yig‘indisidan 
foydalanadi.
Q o‘riqlash vazifasini bajaruvchi huquq sohalari (j*n ° y at huquqi, 
m a’muriy huquq va hokazo)dan farqli ravishda, fuqarolik huquqi, 
eng aw alo, normal huquqiy munosabatlarga ta’sir ko‘rsatadi. Uning 
tartibga solish uslubidagi o ‘ziga xos xususiyatlar:
• fuqarolik huquqi munosabatlarda ishtirok etuvchilarning teng 
huquqqa ega boMishlari, ularga imkon boricha erkinlik, mustaqillik 
va tashabbuskorlik berilishida;
• fuqarolik huquqida im perativ m e’yorlardan ko‘ra dispozitiv 
m eyorlarning qoMlanilishida;
• fuqarolik huquqiy m unosabatlardan kelib chiqadigan javob- 
garlikning mulkiy xarakterda boMishligida;
• buzilgan huquqlarning sud orqali da’vo bildirishi tartibida himoya 
qilinishida;
• buzilgan fuqarolik huquqini himoya qilishda uni tan olish, tiklash, 
huquqni buzadigan harakatlarga chek qo‘yish, yetkazilgan zararlarni 
undirib olish va shu kabi choralar qoMlanishida namoyon boMadi.