‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

1 
Qarang:
Ельяшевич В.Б. Указ. соч. С. 397.

---

etish huquqiga egadir. Biroq hatto shirkatda ham faqat boshqaruv 
uchungina emas, balki daromad olish uchun ishtirok etadilar.
Korporativ huquqiy munosabatlaming mulkiy munosabat ekanligini 
e’tirof etish uchun yanada aniqroq dalillar keltiramiz.
Birinchidan, 
a ’zolik huquqiy munosabatlari obyekti mulkiy xarak- 
terga egadir. Qatnashchining korporativ huquqlarini korporatsiya mulki 
(boshqaruv huquqi va axborot olish huquqi)ga nisbatan namoyon 
qilishi qatnashchi harakatlarining uning faoliyatiga ta ’sir ko‘rsatuvchi 
harakatlar va mulkning taqdiri bilan bog‘liqdir. Shuningdek, mazkur 
obyekt va korporatsiya qatnashchilari harakatiga ularning mulkka nisba- 
tan munosabatlaridagi so‘nggi yoki joriy mulkiy badalni kiritish bilan 
bog‘liq majburiyatlarini ijro etishni ham sanab o‘tish mumkin. Bosh- 
qacha qilib aytganda, obyekt qatnashchining harakatini va korpo- 
ratsiyaning mulkiy munosabatini ifodalaydi. P.V. Stepanov korpo- 
rativ m unosabatlar obyektini tashkilotning ichki faoliyatini namoyon 
qilishini aniqlaydi1. Uning bunday aniqlashini m a’qullagan holda aytish 
mumkinki, korporatsiya mulkiga nisbatan aynan faoliyatni obyekt si- 
fatida e’tiro f etish mumkin. Shuningdek, majburiyat subyektlarining 
faol harakati ham mulkiy xarakterga ega b o ‘lgan huquqiy munosa- 
batlar obyekti hisoblanadi, buni ko‘plab yuristlar ham tasdiqlaydi. 
Korporativ va majburiyat m unosabatlari liam o ‘z tabiatiga ko‘ra 
qiyosiydir. Biroq bu degani ular to ‘la bir-biriga o ‘xshaydi, degani emas.
Majburiyatga ko‘ra, odatda, qarzdor o ‘z majburiyatini bajargach, 
talab qilish huquqini qo‘yadi. Korporativ munosabatlarda esa mutlaqo 
bunga qarama-qarshi holat namoyon b o ‘ladi: qatnashchining ulush 
qo‘shish b o ‘yicha zimmasidagi majburiyatlarini bajarishdan boshqa 
majburiyatlarni ham bajarishi qatnashchi va korporatsiyaning kejalakda 
tugatilishini ifodalamaydi. Ya’ni, korporatsiya qatnashchiga uning tao- 
liyati bo‘yicha bir m arotaba axborot bersa, u holda, qatnashchi 
(m a’lum shartlarga rioya qilib) korporativ munosabatlar mavjud bo‘lgan 
hamma vaqtda axborot berishi zarur. Bu esa yana bir xususiyatni 
ifodalaydi: majburiyat m unosabatlaridan farqli o ‘laroq, korporativ 
munosabatlar harakatining muddatini kam dan-kam holatlarda aniq 
belgilash mumkin. Bunday munosabatlar korporatsiya mavjud davrda, 
garchi uning hatto bir nafar qatnashchisi qolgan bo‘lsa ham , saqlanib 
qoladi.