‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

' Qarang: Ельяшевич В.Б. Ю ридическое лицо, ero прои схож ден и е и
функции в римском частном праве. С П б., 1910; П исемский П.А. А кцио-
нернм е компании с точки зрения гражданского права. — М :., 1876; П о -
бедоносцсв К.П. Курс гражданского права. Т. 3. С П б., 1880; Тарасов И.Т.
Учение об акционернь:х компаниях. В ь т . 2. Ярославль, 1880; Ш ер ш ене-
вич Г.Ф. Курс торгового права. - Т:. 1. С П б., 1908.

---

layotgan huquqiy m uammolar o ‘rganilgan. Ularga bag‘ishlab, V.Yu. 
Volf, M .N. Izraelit, Р.А. Rudnevlar o ‘quv va ilmiy adabiyotlar 
yaratishgan'. E.N. Gendzexadze va Sh.D. Chikvashvilining tadqi- 
qotlarida esa, turar-joy kooperatsiyalari muammolari tahlil qilingan.2 
G archi ularda notijorat tashkilotlar to ‘g‘risida so‘z yuritilm asa-da, 
yuridik jihatdan qatnashchilarning korporativ huquqi tabiatan tijorat 
tashkiloti a ’zolarining huquqiga o ‘xshab ketadi.
Huquqshunos olimlar qatnashchilaming huquqi to ‘laligicha majbu- 
riyat munosabatlari yoki ulardan ayrimlari korporativ munosabatlar 
deya m unozara qiladilar. Shuningdek, q atnashchilarning barcha 
huquqlari korporativ munosabatlar degan fikrlar ham mavjud bo‘lgan. 
Huquqshunoslar ishtirokchining ayrim (yoki barcha) huquqlaridan 
korporativ munosabatlarning tabiatini m a’qullagan holda, ularning 
mulkiy yoki nomulkiy munosabatlardan iborat ekanligi to ‘g‘risida bahs 
olib boradilar. Awalo, shuni ta ’kidlash lozimki, korporativ munosa- 
batlar fuqarolik-huquqiy munosabatlari bo‘la oladimi degan o ‘rinli 
savol tug‘iladi?
Kooperativ yagona korporatsiya hisoblangan sobiq sovet davrida 
korporativ munosabatlar huquqiy munosabatlarning ko‘rinishi sifatida 
um um an tan olinmagan. Ular kolxoz huquqiy munosabatlari doirasida 
yoki jamoatchilik tashkilotlari o ‘rtasida vujudga keladigan huquqiy 
munosabatlar doirasida o ‘rganilgan. Mamlakatimizda mustaqillik sharo- 
fati bilan kooperativlarning ravnaq topishi hamda boshqa korporatsiya 
mulkiy aylanmasining vujudga kelishi natijasida korporativ munosa- 
batlarning yuridik tabiatini o ‘rganishga huquqshunos olimlarimiz, 
jum ladan, X.R. Raxmonqulov, S.S. G ‘ulom ovlar o ‘z e ’tiborlarini 
qarata boshladilar 3. Korporativ huquqni nisbatan torroq m a’noda 
tashkil etish ham mavjud: AQSHda, Kanadada va ingliz tilida so‘zla- 
shuvchi boshqa mamlakatlarda korporativ huquq asosan aksionerlik