‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

K o‘chirma gapni o ‘zlashtirma gapga
ayiantirish y o ‘lIari
K o ' c h i r m a g a p
«Sizlar bir oilaning farzandi-
sizlar»,
— 
dedi rais.
O ' z l a s h t i r m a g a p
Rais bizning bir oilaning far-
zandlari ekanligimizni aytdi.
Ко ‘ngil ко ‘ngildan suv ichar, deydilar.
576

---

225-mashq. Quyidagi so‘zlar ishtirokida ko‘chirma gaplar hosil qiling.
S o ‘ngra uni o ‘zlashtirma gapga aylantiring. Bunda qaysi so‘z va gaplar
tushib qolishi shartligini tushuntiring.
X o ‘s h , b alk i, axir, h a, e h t i m o l , a lb a t ta , m a y l i, d a r h a q iq a t .
226-mashq.
K o‘chirma gaplarni o ‘zlashtirma gaplarga aylantirib ko‘chi-
ring, ulardagi tuzilish va uslubiy tomondan sodir bo‘Igan o ‘zgarishni ko‘rsating.
1. L uqm oni H akim dan so ‘radi!ar: «O dam larning donosi kirn?» Javob 
berdilar: «H ayot tashvishidan diltang b o ‘lmagani».
2. S o ‘radilar: «O dam larning qudralligi kim?» Javob aytdilar: «Ahli 
kom il b o ‘lgani».
3. Savol berdilar: «1Л qanday olovki, o ‘z yoquvchisini knydiradi». Javob 
aytdilar: «Hasad».
4. Y ana so ‘radilar: «U1 qaysi binodirki, hech xarob bo'lm as?» Javob 
ayladilar: «Adolat».
5. Savol berdilar: «U1 qanday achchiqlikki, oxiri shirin b o iu r? » Javob 
berdilar: «Sabr».
6
. M urojaat qildilar: «Ulki ne ojizdir?» Dedilar: «Ahmoqlik».
227-mashq. Berilgan o‘zlashtirma gaplarni ko‘chirma gaplarga aylantirib
ko‘chiring. Muallif gapining kesimi qaysi so‘z bilan ifodalanganini aytib bering.
1
. 
0
‘qituvchi talabalarga odobning yuqori bosqichi go'zal xulqligini 
tushuntirdi. 2. Opasi insonning eng zo ‘r yordam chisi o‘zining aqli ekanligini 
uqtirdi. 3. N od iraxon sukut — salom atlikni, yaxshilik — izzat va o b ro ‘ni 
keltirishini aytdi. 4. D o n ish m an d lar yalqovlik m uhtojlik eshigi ekanligini 
u q tirg an lar. 5. U sto zim iz h asa d — yurakning zanglanishi ekanligini 
tushuntirdilar. 
6
. O ta-bobolarim iz behuda so ‘zlar so ‘zlashdan tilni tiyish 
kerakligini aytishgan. 7. Alisher Navoiy ota va onani oy-u quyoshga o ‘xshatgan.
8
. O lim lar ortiqcha saodatga intilish saodatni q o ig a kiritishga to 'sq in lik
qilishligini aytganlar.