‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

539

---

His-hayajonsiz gaplar 
His-hayajonli (undov) gaplar
1. 
Poyezd keldi. 
Keldi poyezdf
2. Uyingiz nurga to'lsin. 
Nurga to'lsin uyingizf
3. 
Dalaga chiqmaysizmi? 
Chiqmaysizmi dalaga?!
4. 
Vatanim bog'larga burkansa. 
Eh, bog'larga burkansa Vatanim!
^
1-topshiriq. 
C hap qatordagi gaplarni o ‘ng qatordagi gaplarga 
solishtiring. U larning o ‘zaro farqini ayting.
flgn 
Eslab qoling. 
His-hayajon bilan aytilgan gaplar undov gap
H
deyiladi.
(
Juda muhim. 
H is-hayajon (undov) 
gaplarda kesim k o ‘pincha
m gapning oldida keladi, tarkibida ко ‘pincha eh, oh, singari undov
so ‘zlari ishtirok etadi va kuchli hayajon bilan talaffuz qilinadi. Shuning
uchun yozuvda undov gapdan so ‘ng undov belgisi qo ‘yiladi.
Agar his-hayajon so 'ro q gapga q o ‘shilib, uni undov gapga aylantirsa, 
a w a l so ‘roq belgisi, u n d a n so ‘ng un dov belgisi q o ‘yiladi. M asalan, 
Qo'shiqdan kim bahra olmaydi?!
0 ‘ylang: 
H is-hayajon gaplar his-hayajonsiz gaplardan qanday belgilari 
bilan farq qiladi?
Berilgan maqolning m a’nosini izohlang, uni undov gaplarga aylantiring.
Har gapga kulma,
Ota so ‘zin bo ‘Ima.
168-mashq. Quyida berilgan she’riy parcha asosida his-hayajon gaplarni
qatnashtirib matn tuzing.
Uch balodin saqlasin:
Charxi balokash bo‘lmasin,
Do ‘st mehrsiz, dardsiz ulfat,
Yor jafogar bo ‘Imasin. 
(E. Vohidov)
169-mashq. His-hayajon gaplarni ko‘chirib yozing. Bu gaplaming