‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

477

---

71-mashq. Uyga topshiriq. Biror badiiy asardan eganing birlik shaklda,
kesimning ko‘plikda qoMlanilishiga misollar yozing.
72-mashq. Topshiriqlarni quyidagicha bajaring.
1. Gapning kesimi sifat, son kabilar bilan ifodalanganda, u ega bilan 
moslashmasligiga misollar yozing.
2. Ega tarkibida 
ko‘p, kam, oz 
so‘zlari bo'lsa, kesim birlikda qo‘llanishiga 
gaplar tuzib yozing.
3. Yodda tuting: gap bo'laklari orasidagi, ayniqsa, ega va kesim orasidagi 
moslashuvning buzilishi uslubiy xatolarga olib keladi.
73-mashq. 0 ‘qing. Quyidagi hikmatni munozaraga aylantiring. Bahs
mavzusini «Akajonim — ulug‘im» deb atang.
U C H JO N N I BIRDAN QUTQARDI
Zolimligi bilan nom chiqargan Hajjoj zolim aqlli bir xotinning erini, 
o ‘g‘lini va akasini bandi qildi. Ayol yig‘lab faryod qilib Hajjojning oldiga 
keldi.
Hajjoj:
— Bu uch kishidan birini afv etaman. Yaxshilab o'ylab ko‘r, qaysi bin­
ning ozod bo'lishini xohlaysan? Eringnimi, o ‘g‘lingnimi, akangnimi? — 
dedi.
Xotin biroz o ‘ylagach:
— Er topiladi, yurtda erkak ko‘p. 0 ‘g‘il tug‘iladi, istasam bir necha 
o ‘g‘il tug‘aman, ammo aka topilmaydi, chunki onam yana bir aka tug‘ib 
berolmaydi, — dedi.
Ayolning bu oqilona javobi Hajjojga qattiq ta ’sir qildi va:
— Sening aqlli va to ‘g‘riso‘zliging menga yoqdi, — dedi va ularning 
hammasini birdan ozod etdi.
( «ffikmatlar xazinasi»dan)
74-mashq. Kerakli o‘rinlarga tire qo‘yib gaplarni ko‘chiring. S o‘ngra
uni izohlang.
1. 
Kishidan kishiga qoladigan meros so‘z. 2. Bilimsiz kishilar dono- 
larning dushmani. 3. Dunyo shodligini olmoqchi bo‘lgan odamga chora 
ezgulik. 4. Bilimsiz kishi yilqi-hayvon bilan teng. 5. QoMimda keskir 
xanjar. Bu mening kimligimga ishora. 
6
. Ezgulik o ‘ng, yomonlik chapdir. 
7. K o‘p so‘zlash donolik belgisi emas. U ezmalik alomati. 
8
. Otalar so‘zi 
aqlning ko'zi. 9. D o'stlikka yaram aydigan shaxsning eng yaramasi 
chaqimchi. 10. Qunt donoga yarashiq. Bilim mardlarga ziynat. 11. So‘ramoq 
oson ish. Javob bermoq mushkul. 
(«Qutadg‘u bilig»dan)