‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

(Mirxondning «Ravzat us-safo» kitobidan)
30-mashq. Gaplarni o ‘qing, kesimlik belgilariga ega bo‘Igan so ‘z!ami
aniqlab, ularga tavsif bering.
HARAKAT - U M R G A BARAKAT
Bir shoh ovqat yeb yotaverib semirib ketibdi. Biroz yursa nafasi qisilib, 
charchab qolar ekan. K o‘p shifokorlar shohning dardiga biror em bo‘larli 
muolaja qilolmabdilar. Bundan xabar topgan Goratsiy shoh oldiga yowoyi 
echkini olib kelib:
444

---

— Siz mana shu echkini tutib olib, go‘shtini yesangiz, echkiday xipcha 
va chaqqon bo'lib ketasiz, — debdi.
Shoh sapchib echkini ushlamoqchi bo'lgan ekan, u chap berib qochibdi. 
Shoh qiziqib ketib echkini quvlashdan qolmabdi. Kunlar ketidan kunlar 
o'tibdi, echki ham on tutqich bermasmish. Shoh oz-ozdan og'irligini 
yo'qotaverib shunday epchil va chaqqon bo'lib ketibdiki, bir kuni u echkini 
ushlab ham olibdi.
Ana shundan beri echki («kozel») sportchilaming epchillik va salomatlik 
ramzi bo'lib xizmat qilarkan.
31-m ashq.
S o ‘zlardagi kesimlik belgilarini almashtirib bo'ladimi?
Almashtirib bo'lmasa, nima uchun? Buning sabablarini aniqlang.
T U Z N IN G XOSIYATI
— H ar kuni ishlatadigan idishlaringizni tuz bilan yuvsangiz u yaxshi 
va tez tozalanadi.
— Kosa, piyola, choynak, stakan, bankalar, tovoqlar va oshxonaga 
taalluqli boshqa idishlar tuz bilan yuvilgandan so'ng toza suvda chayib 
olinadi.
— Sirli kastrulka idishingiz sizga uzoq muddat xizmat qilishini istasangiz, 
yangi kastrulkaga suv quyib, unga tuz solib qaynatib olishni unutmang. 
Bunda 1 litr suvga 5 choy qoshiq tuz qo'shish m e’yoridan foydalaning.
— Shishali idishlarni tuzli ishqor bilan yuvib, so'ngra unga sirka yoki 
tuz qo'shilgan suv purkab toza suvda chayib olsangiz, idishingiz ko'zni 
qamashtirgudek yaltirab ketadi.
— Agar yog' qizdirayotib qozonga yoki tovaga ozgina tuz sepsangiz, 
qovurish paytida yog'ingiz sachramaydi.
— Tayyorlanayotgan taom tagiga olmasligi uchun unga aw al yog' 
surtib, so'ng yirik tuz bilan artib chiqishni unutmang.