‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

(Abdulhamid Cho Чроп)
2. N avoiy zam onida bo'lib o ‘tgan bir galgi m ushoirada davra 
ishtirokchilaridan biri she’rni chunonam dabdabali ohangda o'qibdiki, 
uning bu qilmishi ko'pchilikka m a’qul tushm abdi. Shunda m ashhur 
donishm andlardan biri u kishiga:
— 
M avlono, siz she’r o ‘qiydirsizmu yoki odam qo ‘rqitasizmu? — 
deya tanbeh bergan ekan. 
(Z. Vasifiy)
3. Kesak desangiz ham mayliga, lekin sansiramang, Arslonbek. M en 
sizdan ikki yosh kattam an. Shu yerda bo ‘yiga yetgan qizim, bola-chaqali 
o ‘g‘lim o ‘tiribdi. Kozimbekning orzusini ko‘ring, sansiramang. 
(A. Qahhor)
303-mashq.
«Tongda turmoqlikning xosiyati» mavzusida m atn tuzing, 
bunda sinonim fe’llardan unum li foydalaning.
304-mashq.
M atnni o ‘qing. F e ’l mayli qo‘shimchalarini ajratib yozing 
va uslubiy vazifalarini aniqlang.
E N G Y A X SH I D O R I
Shunday xastalar bo'ladiki, ularni faqat so‘z bilan davolamoq zarur. 
Abu Ali ibn Sinoning fikriga qaraganda, bem orni dori-darm on bilan 
birga so‘z bilan davolagan ham afzal, chunki so‘z shunchalik sir-sinoatga 
ega bir m o'jiza hisoblanadi.
Bir og‘iz shirin so‘z. Siz bu so‘zning naqadar umidbaxsh va katta 
qudratga ega ekanligini his qilganmisiz? Qiziq, b a ’zan noyob dori- 
darm o nlar-u zam onaviy tibbiyot asbob-uskunalari ham ojizlik qilib 
qolganda ana shu bir og‘iz so‘z bemorga ruhiy dalda, jism oniy quw at 
bag‘ishlaydi! Chunki so‘z xoh yaxshi, xoh yom on bo‘lsin, aw alo, bosh 
miyaga ta ’sir qiladi. Bosh miya esa organizmdagi butun jarayonlarni 
boshqaradi va nazorat qilib turadi. Yom on so‘z orqali asabiylashganda, 
odam ning aft-angori o'zgaradi, rangi o'chadi, q o ‘l va oyoqlari titraydi, 
quloqqa so‘z kirmaydi, nafas olishi va yurak urishi tezlashadi. Shu payt 
kishi o ‘zini bosib ololmasa, yom on kasallikka chalinishi m umkin.
355

---

Rivoyat qilishlaricha, bir kuni Luqmoni Hakim ko’chada ketayotgan 
ekan. Qarasa, sal oldinda borayotgan bir qiz dam -badam qon tuplarmish. 
Hakim qiz uyiga kirib ketgach, uning orqasidan kirdi. Luqmoni Hakim 
qizning otasiga: «Qizingiz bedavo dardga uchrabdi, afsuski, muolajaning 
iloji yo‘q», debdi. Uning bu so‘zlarini haligi qiz eshik orqasida eshitib 
turgan ekan. Birdan yuragi duk-duk urib, qaltirab yiqilibdi va hushidan 
ketibdi. Xullas, shu bir og'iz so‘z oqibatida qiz ruhiy dardga giriftor 
b o iib , olam dan o ‘tibdi.
...Kunlarning birida qizning otasi Luqmoni Hakimni uchratib qolibdi. 
Shunda ota:
— Taqsir, qizim bedavo dardga chalinganini qanday bilib edingiz? — 
deb so‘rabdi. Luqmoni Hakim debdi:
— Qizingiz ko‘chada kela turib, bot-bot qon tuplaganini ko‘rgan 
edim.
Bu javobni eshitgan chol shart etib, o ‘z peshanasiga uribdi. Keyin 
sal o ‘ziga kelgach:
— E, attang, qizim o ‘sha kuni shotut yeb edi, siz ko‘rgan tupik 
shotut sharbati edi-ku! E, attang! — debdi.
Hakim chol oldida tiz cho‘kib, uzr so‘rabdi:
— Siz menga va bizdan so'nggi avlodlarga unutilmas saboq berdingiz. 
Bir so‘z bilan soppa-sog‘ odamni o'ldirish yoki bemorni oyoqqa turg‘izib 
yuborish m um kin ekan! Yunonlar: «Dardni bilmasang, yaxshisi sen 
bemorni tinch qo‘y», deb bejiz aytmagan ekanlar.