‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

(Yusuf Xos Hojib)
306-mashq.
Ikki guruhga bo'lining. Berilgan fe’llarga qaysi guruh ko'p 
sinonim lar topa oladi.
Topshiriq: keldi... va tura... fe’llari oxiridagi nuqtalar o'rniga uchta 
shaxs va birlik-ko'plikka m ansub qo'shim chalarni qo'ying. U larning 
m a’nolarini ayting.
Ichm oq, otm oq, so'zlam oq, chopm oq, eshitmoq, qaramoq.
Tayanch tushunchalar
fe’l mayllari, ijro mayli, buyruq-istak mayli, shart mayli, maqsad 
mayli.
357

---

31-D A R S . S H A X S -S O N VA Z A M O N
Q O ‘S H IM C H A L A R IN IN G
U S L U B IY X U SU SIY A T L A R I
31.1. 
SH A X S -S O N Q O ‘SH IM CHALARINING
U SL U B IY XUSUSIYATLARI
Darsning maqsadi: 
talabalaming shaxs-son qo‘shimchalari yuzasidan 
o ‘rta um um iy ta ’limda olgan bilimlarini m ustahkam lash. Shaxs-son 
qo‘shimchalaridan o ‘rinli foydalanish ko‘nikmasini shakllantirish.
R e j a :
* Shaxs-son qo ‘shimchalari haqida m a’lumot.
* Shaxs-son q o 'sh im ch alarinin g o ‘zaro vazifa jih a ti- 
dan almashinuvi va uning uslubiy xususiyatlari.
/
Topshiriq. 0 ‘qidi...
va 
bora...
fe’llari oxiridagi nuqtalar o‘miga 
uchta shaxs va birlikning ko‘plikka mansub qo‘shimchalarini qo‘ying. 
Ularning m a’nolarini ayting.
Fe’ldan ifodalangan harakatning shaxslarga munosabatini
T 
bildirgan qo‘shimchaIarga shaxs-son qo‘shimcha!ari deyiladi.
Masalan, 
keldim , yozding, boraman
so ‘zIaridagi 
-m , -ng, -man
qo‘shimchalari.
Bunday qo‘shimchalaming shaxs-son qo'shimchalari deb yuritilishiga 
sabab shuki, shaxs qo‘shimchalari ayni paytda sonni ham bildirib turadi: 
yo birlik, yo ko‘plik shaklida bo ‘ladi. M asalan,
Ba’zi holatlarda birinchi shaxsni ifodalash uchun ikkinchi shaxs 
q o ‘shimchasi, shuningdek, birlik m a’nosini ifodalash uchun ko'plik 
qo ‘shimchalari qo‘llanishi mumkin. Bunday holatlar m a’lum uslubiy 
m aqsadda r o ‘y berad i. M asalan ,