‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

farzand
yoki 
bola
o'm iga 
tirnoq
so'zi ishlatilyapti? Timoq 
bolaning bir kichkinagina a’zosi. Shu a’zoga ham zorligi, tashna ekanligini 
bildirish bilan bolaga zor ekanligi bo'rttirib ko'rsatilyapti.
Bu o'rind a butun bir narsa, ya’ni bola uning qismi — tirnog'i orqali 
ifodalanyapti. Ana shunday m a’no ko'chish usuli sinekdoxa hisoblanadi.
л
 
Sinekdoxa yunoncha syn ekdoch e
— 
birgalikda anglash
a 
so ‘zidan olingan bo‘lib, b o ‘lak orqali butunni yoki butun orqali
bo‘lakni ifodalashni bildiradi.
M a ’no ko'chishning bu turi ham nutqim izning ta ’sirchanligini 
oshirishda, ifodali, jozibali bo'lishida katta ahamiyatga ega.
^
Savol va topshiriqlar
1. Sinekdoxa ko'chm a m a’no hosil qilishning qanday usuli?
2. Sinekdoxaning metafora va m etonim iyadan farqi nimada?
3. Sinekdoxaga uchta misol topib, ko'chma m a’no hosil bo'lish sababini 
tushuntiring.
70-mashq.
Quyidagi hodisaning sinekdoxa ekanligini isbotlab bering.
Q o'l, oyoq, bosh, tish, burun, chakka so'zlari orqali sinekdoxa 
usuli bilan qanday m a ’no hosil bo'layotganini m isollar yordam ida 
tushuntiring.
N a m u n a :
198

---

Olma guli — gul emas, taqsam chakkam da turmas. (
Qo'shiqdan)
71-mashq. Olma archiyotib qo ‘Iini kesib olmoq, y ig ‘ilishga mo ‘ylovni
chaqirib kelmoq, g ‘ildirakni yurgizmoq, cho ‘loqqa achinish bilan qaramoq
birikmalaridagi m a’no ko‘chish usulini izohlang. 
0 ‘zingiz ham sinekdoxa 
usuli bilan m a’no ko‘chishiga misollar keltiring.
72-mashq.
Boborahim M ashrabning «Sajda aylar zohid ul mehrob 
aro, M en qilurman sajada egma qoshima» baytida keltirilgan «egma qosh» 
iborasining nim a uchun sinekdoxaga misol bo‘la olishini isbotlang. So‘ng 
mumtoz she’riyatda