‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Ahmadning daftari, Mening daftarim kabi.
Yuqorida ta ’kidlanganidek, qaratqich va qaralmish m unosabatida 
qaratqich va egalik qo‘shimchalarining ifodalanishi to ‘rt xil ko‘rinishga 
ega.
Bu ko‘rinishlar o ‘rtasida m a’lum m azm uniy va uslubiy farqlanish bor. 
Solishtiring:
1
) daftarning varag‘i;
2
) daftar varag‘i;
3) bizning daftar;
4) daftar varaq.
Л/Т
р п
и ...
463

---

Birinchi bog‘lanish bilan ikkinchi bog‘lanish o‘rtasida aniqlik-noaniqlik 
m a’nosi bor yoki yo‘qligiga ko'ra farqlanish mavjud. Agar varaq so‘zlovchi 
va tinglovchi uchun aniq bitta daftarga qarashli bo‘lsa, birinchi bog‘lanish 
q o ‘llaniladi, um um an, daftarga qarashli b o ‘lsa, ikkinchi bog‘lanish 
qoilaniladi.U chinchi bog‘lanish ko'proq qaratqich 
1
-shaxs ko'plikdagi 
olmoshlar bilan ifodalanganda ishlatiladi.To‘rtinchi bog‘lanish esa birinchi 
va ikkinchisidan ko‘proq so‘zlashuv uslubiga xosligi bilan farqlanadi.
Shunday qilib, qaratqichli birikmalaming qay holatda qaysi biridan 
foydalanishni bilish madaniy nutq uchun katta ahamiyatga ega.
Qaratqich va tushum kelishiklaridan o ‘rin!i
foydalanish
/
1-topshiriq.
N uqtalar o ‘miga qaratqich yoki tushum kelishigidan 
birini qo‘ying. Nim a uchun qaratqich yoki tushum kelishigi qo‘shim- 
chasini qo‘yganingiz sababini ayting.
1
Kitob ... o ‘qimoq
1
"i
Kitob ... muqovasi
1
Biz... maktab
i
O urik.
..
yemoq
Qaratqich va tushum kelishigi qo‘shimchalari bir-biriga shakl jihatdan 
juda yaqin. Shuning uchun og‘zaki so‘zlashuvda qaratqich kelishigi o ‘rnida 
ham ko‘pincha tushum kelishigi qo‘shimchasi qo‘llaniladi. Masalan,