‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

8-mashq. Matnni o ‘qing. «Uzum» so‘zining ishlatilish o ‘rinlariga
e ’tibor bering. S o‘ng ularni izohlang.
U Z U M U C H U N N I Z O L A S H G A N T O ‘R T O D A M
Bir odam yo‘ida ketayotgan to ‘rt kishiga bir dirham pul berdi. Biri fors, 
biri arab, biri turk va yana biri yunonlik bo‘lgan bu to ‘rt kishi bir-birining 
tilini tushunm as edilar. U lar o'zaro janjal qilardilar, chunki fors bu pulga 
(bir dirhamga) «angur» (uzum) olamiz, desa, arab: «yo‘q, angur kerakmas, 
inab (uzum) olamiz», derdi. Turk bo‘lsa: «Ey do‘stlar, men inab yemay- 
m an, men «uzum» yemoq istayman», deb turib oldi. Yunonistonlik bo‘lsa: 
«Uzum ham, inab ham , angur ham yemayman, men «istofil» (uzum) 
xohlayman», deb darg'azab bo‘ldi.
Bu to ‘rt odam nom lar m a’nosini tushunmaganlari uchun bir-birlari 
bilan janjal qilardilar. Ular bilimsizlik va til bilmaslik oqibatida mushtlashib 
ketdilar.
Agar ular orasida yuz tilni biladigan, sirdan voqif bir aziz bo‘lganda 
edi, ularni yarashtirgan bo ‘lardi va ularga qarab: «Men bir dirham bilan 
barchalaringizning istaklaringizni qondiram an, chunki sizlar ko'pchiliksiz, 
dirham esa bitta, amm o shu bir dirham ko‘p hunar ko‘rsata oladi: u 
ajratadi va birlashtiradi ham. U sizlar uchun urish va ajralishga sabab boMgan 
bo‘lsa, mening aytganlarim tufayli sizlarga nifoq emas, ittifoq keltiradi.
431

---

Bas, sizlar jim bo‘linglar, sizlarning tillaringiz m en bo‘layin«, degan 
bo‘lardi va bozordan uzum sotib olib berib, ularni tinchitardi. Ular uzumni 
ko'rganda, fikrlarining bir ekanligini anglab tinchirdilar va yarashardilar.
9-mashq. Matnni o‘qing, ajratilgan so‘z!ar qanday ma’no bildirayot-
ganini toping, ularning boshqa ma’nolari ustida ham o ‘ylab ko‘ring.
Sharqda qadimiy bir ta’limot bor. Bu tasaw uf 
ta’limoti. 
Bu ta’limotning 
asosiy maqsadi komil insonni tarbiyalash, ya’ni shaxsni tarbiyalashdan 
iborat. Demoqchimizki, biz ertangi kun baxti uchun kurashar ekanmiz, 
ilm