‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

(«Vatan tuyg'usi» kitobidan)
Savol va topshiriqlar
1. Qo'shim chalarda shakldoshlikni izohlang.
2. Qo'shimchalarda m a’nodoshlik deganda nimani tushunasiz?
3. Qo'shim chalarda zid m a’nolilik deganda nimani tushunasiz?
4. Asosdosh so'zlar qanday yasaladi?
135

---

S O ‘Z Y A SA L ISH I
34-DARS.
S O ‘Z YASALISHI HAQIDA
U M U M IY M A ’LU M O T
Darsning maqsadi:
a) ilmiy maqsad: o ‘quvchilarning ongida o'zbek tilida so'z yasalishi 
yuzasidan bilim va malakalar hosil qilish;
b) o'quvchilarni sharm-hayoli va andishali bo'lish ruhida tarbiyalash.
✓ 
1-topshiriq. Tarbiyali, tarbiyasiz, tarbiyalanmoq
so'zlaridagi so'z
*
yasovchi qo'shimchalami toping. Ulardagi umumiy holatlami izohlang.
2-topshiriq. Qo'lbola, qo'lqop, qo ‘larra
so'zlaridagi so'z yasalish 
hodisasini tushuntiring.
Tilning lug'at tarkibi doimo o'zgarishda, rivojlanishdadir.
Ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy sohalarda paydo bo'Igan yangi-yangi 
tushunchalarni nomlash ehtiyoji tufayli tilda yangi so'zlar paydo bo'ladi.
Yangi so ‘zlar ikki xil y o ‘l bilan vujudga keladi: 1. Har bir tilning o ‘z
ichki imkoniyati asosida. 2. Boshqa tillardan so'z olish asosida.
H ar bir tilning ichM imkoniyati asosida yangi so'zlarning hosil qili- 
nishida shu tilda oldin mavjud bo'lgan so'zga qo'shim cha qo'shish usuli 
yoki so'z qo'shish usuli katta aham iyatga ega. M asalan, kom pyuter 
hayotimizga kirib kelishi m unosabati bilan uning nom i ingliz tilidan 
to 'g 'ridan to 'g 'ri olingan. Endi «kompyuter bilan ishlovchi shaxs» tu- 
shunchasini ifodalash ehtiyojini qondirish uchun kompyuter so'ziga o'zbek 
tilida oldindan «ma’lum m ashg'ulot bilan shug'ullanuvchi shaxs» m a’no ­
sini ifod alov chi