‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi b. M. U m a r o V psixologiya

Bob yuzasidan savol va topshiriqlar
♦
1. Talabalami ta’lim -taibiya jarayonida rag‘batlantirishning psixologik
asoslari deganda nimani tushunasiz?
2. Pedagogik faoliyatda rag‘batlantirish vajazolash elementlari haqida 
gapiring?
3. Pedagogik yoki ishlab chiqarish faoliyatida o'zingizga yoki o ‘rto- 
g‘ingizga berilgan rag‘bat yoki tanbehning psixologik ta’siri haqida 
kuzating va xulosa va tavsiyalar ishlab chiqishga harakat qiling.
4. Pedagogik bahoning effektivligi deganda nimani tushunasiz?
5. Rag‘bat shaxsda qanday psixologik holatlami yuzaga keltiradi?
7. Jazo yoki tanbehning ijobiy va salbiy tomonlari nimalardan iborat?

---

V BOB
IN T E R F A O L T A ’L IM M E T O D L A R IN IN G
P S IX O L O G IK A S O S L A R I
Bobning qisqacha mazmuni
Interfaol ta ’lim shakllari va ularni samarali amalga oshirishdagi
pedagogik-psixologik talablar. Bahs turlari, yoyna bahsni o ‘tkazish
usuli, darsda munozara, breynshtorming va treninglar o ‘tkazish
texnologiyasi, fa o l o ‘qitish meîodlari va ularni tashkil etish.
ïn te rfa o l t a ’lim m etodlari va u la rn in g ijtim oiy-psixologik
xususiyatlari. Auditoriya bilan ishlashning ijtimoiy-psixologik shartlari.
Ta’lim jarayonida ïnterfaol m etodlarni qoilash. ïnterfaol ta ’lim
metodlaridan namunalar.
5.1. Ïnterfaol t a ’lim m etodlari va ularni samarali amalga 
oshirishdagi pedagogik-psixologik talablar
Hozirgi vaqtda ta iim jarayonida o ‘qitishning zamonaviy m etodlari 
keng qo‘llanilm oqda. 0 ‘qitishning zam onaviy m etodlarini q o ila s h , 
o ‘qitish jarayonida yuqori sam aradorlikka erishishga olib keladi. T a iim
m etodlarini h a r b ir darsning didaktik vazifasidan kelib chiqib, tanlash 
maqsadga m uvofiq sanaladi.
An’anaviy dars shaklini saqlab q o lg an holda, unga tu rli-tu m a n
ta iim oluvchilar faoliyatini faollashtiradigan m etodlar bilan boyitish 
ta iim oluvchilam ing o ‘zlashtirish darajasining ko‘tarilishiga olib keladi. 
Buning uch un dars jarayoni oqilon a tashkil qilinishi, ta iim beruvchi 
tom onidan ta i im oluvchilam ing qiziqishini orttirib, ularning t a i im
jarayonida faolligi muttasil rag‘b atlantirilib turilishi, o ‘quv m aterialini 
kichik-kichik b o lak larg a b o iib , ularning m azm unini ochishda aqliy 
hujum, kichik guruhlarda ishlash, b a h s-m u n o zara, muammoli vaziyat, 
yo‘naltiruvchi m atn, loyiha, rolli o ‘y in la r kabi m etodlarni q o ila s h
va ta iim oluvchilam i amaliy m ash q lam i m ustaqil bajarishga u n d ash
talab etiladi.
Bu m etodlarni interfaol yoki interaktiv m etodlar deb ham a ta - 
shadi. 
Interfaol metodlar deganda t a i i m oluvchilam i faollashtiruvchi 
va mustaqil fïkrlashga undovchi, t a i i m jarayo nin ing m arkazida t a i i m
olishning sa m a rad o rlig in i o s h iru v c h i m e to d la r tu sh u n ilad i. B u

---

m etodlar q o ‘llanilganda ta ’lim beruvchi ta ’lim oluvchini faol ishtirok 
etishga chorlaydi. N atijada ta’lim oluvchi butun jarayon davomida ishtirok 
etadi. T a’lim oluvchi m arkazda b o ‘lgan yondashuvning 
foydalijihatlari
quyidagilarda n am o y o n b o ‘ladi:
— ta ’lim sam arasi yuqoriroq bo ‘lgan o ‘q ish -o ‘rganish;
— ta ’lim oluvchining yuqori darajada rag‘batlantirilishi;
— ilgari orttirilgan bilim ning ham e ’tiborga olinishi;
— o ‘qish sh id d atin in g ta ’lim oluvchi ehtiyojiga m uvofiqlash- 
tirilishi;
— ta ’lim oluvchining tashabbuskorligi va m as’uliyatining q o ‘llab- 
quw atlanishi;
— am alda bajarish orqali o ‘rganilishi;
— ikki taraflam a fikr-m ulohazalarga sharoit yaratilishi.
In te rfa o l m e to d n in g psix o log ik m o h iy a ti sh u n d ak i, o d d iy
m unozarada bahslashuvchilar k o ‘proq ongli, asosli fikrlami bayon 
etishga harakat qiladilar. B unda esa bahslashuvchilarga miyaga qanday 
fikr quyilib kelsa, u ni tanqidsiz va asoslamay erkin, „tilga nima kelsa“ , 
lekin navbatm a-navbat aytish imkoniyati beriladi. Bu narsa ko‘p ro q
m uam m o a n c h a n o ta n is h , savol m urakkab yoki noaniq b o ‘lgan 
sharoitlarda q o ‘l keladi. Y a ’ni, bunda „erkin assosiasiyalar“ga im kon 
beriladi va oxir o qibat g u ruhning o‘zi m a ’lum rasional ,,mag‘zn i“ 
ajratib oladi.