‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi b. M. U m a r o V

„Afojaro“  metodi
Bu  m etod  amaliy  m ashg‘ulotlar  uchu n  qulay.  O datdan  tashqari, 
h a tto k i  favquloddagi  v a z iy a tla rd a   q ilin ad ig an   h a tti-h a ra k a tla rn i 
talabalaiga o ‘rgatish m aqsadida b u  m etoddan  foydalaniladi.  Masalan, 
tug‘ayotgan  sigiming  buzog‘i  teskafr  keldi,  yurak  to ‘xtash  arafasida 
nim a chora ko‘rish kerak va hokazo.  Bunday m u am m o lam i hal qilish 
y o ‘llarini  o ‘rg anish da  m o ja ro   m e to d id a n   fo y d ala n ilsa, 
talaba- 
o ‘quvchilaming fikrlari faollashib qisqa vaqt ichida to ‘g ‘ri qaror qabul 
qilish,  ishni  to ‘la,  tez  va c h a q q o n   bajarish  sifatlari  shakllanadi.
Munozara  metodi
Disput — bu ikki yoki  k o ‘pro q  kishilam ing keskin chegaralangan 
qoidalar doirasida og‘zaki  olib boriladigan bahsi,  m unozarasi,  masala 
talashuvidir.  D isput  mavzusi  tayyorgarlik k o ‘rish  u c h u n   o ‘tkazishdan 
oldin talaba-o‘quvchilarga m a ’lu m  qilinadi.

---

T alab a-o‘quvchiIarga bilim berishga m o‘lja!langan disputda kamida 
b itta   rais  va  ikki  guruhning  h a r   b irid an   bir  nafardan  so ‘zlovchi 
q a tn a sh a d i.  D isp u tn i  ochuvchi  b irin c h i  talaba  q o ‘yilgan  taklifni 
m a ’qullab  chiqsa,  ikkinchisi  u n g a  qarshi  chiqadi,  ya’ni  opponent 
b o ‘ladi.
S o ‘zlovchilarga  10  m inutdan,  h ar  ikki  guruhdan  ikkitadan  ortiq 
b o ‘lm agan  q o ‘shim ch a qilishga  chiqadigan talabalam ing  h ar biriga  5 
m inutd an vaqt  beriladi.  Ikki  m arta   so ‘zga chiqishga  ruxsat etilmaydi. 
So‘zga  chiquvchilam ing  barchasi  raisga  m urojaat  etishadi  va  uning 
qarori  q a t’iy boMib,  disputning  m avzudan  chetga  chiqib  ketmasligini 
nazorat qiladi.
Munozaralar  o ‘tkazish  texnologiyasi
M u n o zaralam i tashkil  etish va o ‘tkazish  tashkilotchidan ju d a jid - 
diy  tayyorgarlikni,  ijodiy  m u h it  yaratishni  talab  etadi.  0 ‘qituvchi 
Ugandan  m u no zaraning  m avzusini,  uni  o ‘tkazish  rejasini,  vaqtlarini 
talaba-o‘qu v chilar bilan  o ‘zaro  kelishib  oladi.
T alaba-o‘quvchilarga o ‘quv yili boshlanishida m unozara mavzulari 
rejasi e ’lon q ilinib,  ularga etkaziladi.  U lam ing tayyorgarlik k o ‘rishlari 
u chun  vaqt  beriladi.  M unozara  m uhokam asiga  m a’m uriyat,  m ahalla 
f a o lla ri,  m a s h h u r   m u ta x a s s is la r  ta k lif   e tila d i.  M u n o z a ra n in g  
boshlovchisi  tayinlanadi.  Boshlovchi ju d a   keng qamrovli bilimga  ega 
b o ‘lishi  kerak.
M unozara  davrida  vujudga  keladigan  m uam m oli  masalalar,  ay- 
niqsa,  chigal  fikrlar  b o ‘yicha  u la m i  ch u qu r  tahlil  qilish  qobiliyatiga 
ega  e k s p e rtla r  ta k lif   e tila d i.  M u n o z a ra n i  olib  b o rg an d a   uning 
ishtirokchilarini  qiziqtirib,  qovushtirib, boshqarib,  z a ru ry o ‘llanm alar 
berib bo rish m u h im  aham iyat kasb etadi. Aynan m unozara jarayonida 
to ‘g ‘ri  xulosalar  chiqarish ju d a   k a tta   m a ’suliyat  talab  etadi.
M u n o z a ra la r  m avzuga  q iziq ish   bildirgan  guruhlarni  qo 'sh ib , 
aksincha  h o lla rd a   esa,  ulam i  g uru h larg a  bo ‘lib,  zarur b o ‘lgan  ayrim 
xollarda k atta zallarda, katta auditoriyalarda olib boriladi. M unozaralar 
dem okratik, oshkoralik, tenglik, sam im iylik, hamkorlik ham ijodkorlik, 
bir-birini q o ‘llash ruhiyatida olib borilishini t a ’minlash yaxshi natijalar 
beradi. M u n o zara erkin fikr yuritishni,  o‘z shaxsiy pozisiyasida turishga 
o ‘rgatadi.  Eng  m uhim i,  talab a-o ‘quvchini  mustaqil  mutolaaga,  ñkr 
almashuv orqali uzluksiz o ‘z bilim  v a m alakasini oshirishga olib keladi.

---