‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi X. K. Aripov, A. M. Abdullayev

Raqamli integral sxema (R1S) - integral elektron qurilma bo'lib,
raqamli signal ko‘rinishida berilgan axborotlarni talab etilgan holda
o ‘zgartirishga m o‘ljallangan. Unda o‘zgaruvchan signal sathi faqat
ikkita qiymat olishi mumkin. Agar RIS ta'rifiga uning asosiy vazifasini
kiritsak, u holda ta ’rif quyidagicha bo‘ladi:
— raq a m li in te g ral sxem a — e le k tro ra d io m a te ria lla r va
kom ponentalardan iborat bo'lib, u ikkilik sanoq tizim da berilgan
m a’lum x ko'phadni oldindan berilgan ikkilik sanoq tizimidagi m a’lum
у ko‘phadga o‘zgartiradi.www.ziyouz.com
kutubxonasi
b) г
.
f
1 tu=const
| T=comt
'
ч 1
rm=van
Jl
d) Г
!u=vtny
T= coitst
U,„=comt
\'u 1
e)
•pi
4>2
r„=comt
T=var\-
Vm=comt
11.1-rasm. Impulsli modulatsiya turlari: birlamchi analog kattalik (a);
amplituda — modulatsiyalangan (b); kenglik — modulatsiyalangan (d) va
faza — modulatsiyalangan (e) impulslar ketma-ketligi.www.ziyouz.com
kutubxonasi
RIS elektroradiomateriali deb, RISning shunday qismiga aytiladi
ki, u oddiy elektroradio zanjirlardagi diskret elem entlar xossalariga
ega bo'lib, RIS tarkibidan alohida elem ent sifatida olib tashlab
bo‘lmaydi. Y arim o‘tkazgichli RIS elektroradiom ateriallari b o ‘lib
y a rim o ‘tkazgich hajm ida yoki sirtid a shakllangan rezisto rlar,
kondensatorlar, induktivliklar, diodlar va tranzistorlar hisoblanadi.
RIS elektroradiokomponenti deb, RISning shunday qism iga
aytiladi-ki, u bir yoki bir nechta elektroradioelem entlar funksiyasini
amalga oshiradi, lekin RIS tarkibidan alohida element sifatida olib
tashlanishi mumkin va montajgacha mustaqil mahsulot hisoblanadi.
Tranzistorlar, keramik kondensatorlar va gibrid IM Slarning boshqa
osma elementlari elektroradiokomponentlarga misol bo‘la oladi.
Funksional vazifasiga ko‘ra RISlar m antiqiy integral sxemalar
(elementlar), axborot saqlash sxemalari (xotira elementlari), yordamchi
va maxsus integral sxemalarga bo‘linadi.
M antiqiy integral sxemalar yoki mantiqiy elem entlar ikkilik sanoq
tizimda berilgan axborotni mantiqiy o'zgartirishga m o‘ljallangan. Bular
k o m p y u te r va boshqa raqam li tiz im la rn in g asosiy “ q u rilish
g‘ishtchalari”dir. Ular qurilma tarkibidagi elem entlarning 70—80 %
ini tashkil etadi. M antiqiy integral sxem alarni o ‘z n avbatida
quyidagilarga ajratish mumkin:
— asosiy funksional to ‘liq m ajm ua (A F T M )ning m an tiq iy
funksiyalarini amalga oshiruvchi sxemalar va elementlar;
— funksional to ‘liqlikka ega bo‘lgan, yakka universal mantiqiy
funksiyalarni amalga oshiruvchi sxemalar va elementlar;
— funksional elem entlar deb ataluvchi, bir necha m antiqiy
funksiyalarni amalga oshiruvchi sxemalar;
— talab qilingan funksiyalarni amalga oshiruvchi sxemalar (adaptiv
elementlar).
Katta funksional mazmunga ega b o ‘lgan, murakkab m antiqiy
funksiyalarga mos keluvchi funksional elementlar AFTM yoki universal
funksiyalar amallarini bajaruvchi negiz mantiqiy elem entlar asosida
quriladi.