‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi X. K. Aripov, A. M. Abdullayev

Releyli elektron qurilmalar (REQ) birlam chi analog signalni
zinasimon funksiyaga o ‘zgartiradi. Bunda har bir zinaning balandligi,
oldindan berilgan m a’lum h kattalikka proporsional bo‘ladi (11.1, a
rasm). REQlarda impulsli m odulatorlar bo‘lmaganligi sababli, bunday
qurilmalar IEQlarga nisbatan soddaligi bilan ajralib turadi. REQlarwww.ziyouz.com
kutubxonasi
yuqori tezkorlikka ega bo'lib, asosan axborotni emas, balki quw atni
o‘zgartirishda qo‘llaniladi. Bunday REQlarda katta toklar kuchaytirgani
sababli kuch elektronikasi deb ataladi.
Raqamli elektron qurilmalar (REQ)da birlamchi analog signal
ham vaqt bo‘yicha, ham kattaligi bo'yicha kvantlanadi. Kvantlanish
natijasida signal yuqorida aytib o'tilgan parametrlarning biri bo'yicha
b ir-b irid an farq qiladigan im pulslar ketm a-ketligi k o ‘rinishida
ifodalanadi.
D em ak, ixtiyoriy kvantlangan signal bir necha e le m en ta r
signallardan tuzilgan shartli kombinatsiyalar ko‘rinishida (masalan,
M orze kodidagi nuqta, tire va pauza) ifodalanishi m um kin ekan.
Kvantlangan signalning bunday ifodalanishi kodlash deb ataladi.
Kodlash turli m a’lumotlar (harflar, tovushlar, ranglar, kom andalar va
boshqalar)ni m a’lum standart shaklda, masalan, ikkilik simvollari
ko‘rinishida ifodalash imkonini beradi.
Real qiymatlarga mos keluvchi fizik kattaliklarni — kodlarni
shakllantirish, o ‘zgartirish va uzatish uchun raqamli qurilma xizmat
qiladi. Bundan, raqamli axborotni uzatish uchun analogga nisbatan
ko‘p vaqt sarflanishi ko‘rinib turibdi. Shuning uchun, sharoitlar bir
xil bo‘lganda, raqamli usulda uzatilayotgan axborotlar soni m inimal
bo'ladi. REQlar quyidagi afzalliklarga egadirlar:
— xalaqitbardoshlikning yuqoriligi;
— axborotlarni yo‘qotishlarsiz uzoq muddat saqlash imkoni;
— FIKning yuqoriligi;
— negiz elektron qurilmalar sonining kamligi;
— integral texnologiya bilan mosligi.
Raqamli qurilmalarda arifmetik va mantiqiy amallarni m a’lum
tartibda bajarish yo‘li bilan axborot o‘zgartiriladi.