‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi X. K. Aripov, A. M. Abdullayev

Kvant kompyuterlar. Kvant kom p y u terlar g ‘oyasi serunim
hisoblanadi, chunki kvant dunyosiga xos parallelizmga muvofiq kvant
h iso b lash larn in g u num dorligi har qan d ay su p e rk o m p y u te rla r
im koniyatiga qaraganda yuqori. Kvant parallelizm ining m a’nosi
shundaki, alohida olingan kvant biti (kubiti) holatining o ‘zgarishi
chalkash (entangled) kvant holatlardagi barcha k ubitlar tizim i
holatlarining o ‘zgarishiga olib keladi. Kvant kom pyuterlar oddiy
kompyuterlarni alniashtirmaydi, ularni to ‘ldiradi. Kvant kompyuterlarwww.ziyouz.com
kutubxonasi
b a’zi m uhim m asalalar yechim ini tezlashtirish im koniyatiga ega.
M uhim masalalarga m a’lumotlarni shifrlash va deshifrovka qilish, real
vaqt davom ida katta axborotlar oqimini qayta ishlash va saqlash,
kvant fizikasi, kimyosi va biologiya masalalarini yechish kabilar kiradi.
Ushbu masalalar kvant algoritmlari asosida yechilishi mumkin. Shunday
qilib, kvant kompyuterlar yaratish sohasida, kvant hisoblashlarni amalga
oshirish nuqtayi nazaridan, to‘g‘ri keladigan algoritmlarni ishlab chiqish
m uam mosi birlamchi hisoblanadi. Nazariyaning amaliyotga nisbatan
birinchiligini real ishlovchi kvant kompyuterlarni yaratish jarayoni
ham nam oyon qilayapti.
Q a ttiq jism li m avjud kvant k o m p y u te rla r tex n o lo g iy a la ri
m onoatom li texnologiyalardir. Bu texnologiyalar kristall matrisada
bir-biridan taxm inan 10 nm masofada atom larni (kvant tizim lar)
joylashtirish masalasiga keladi. 0 ‘zaro ta ’sirlashuvchi kvant tizim lar
to ‘plamini amalga oshirishining boshqa usullari ham mavjud. Lekin
asosiy m uam m o kvant hisoblashlarga yondosh jarayonlar fizikasining
yaxshi o ‘rganilmaganligida. Texnik yechilishi kerak bo ‘lgan masalalar,
masalan, elektron yoki yadro spini holatini o ‘lchash masalasi, kubitlar
orasida chalkash holatlarni hosil qilish m asalasi ham hozircha
yechilmagan. Amalda ko‘p narsalarni amalga oshirish mumkin boiishiga
qaramasdan, interpritasiya (tushunilishi) qiyin natijalarning nechog‘lik
qimmatligi nom a’lum. Har qanday bo‘lganda ham , chuqur izlanishlar
va ham m adan aw al nazariy izlanishlar zarur. 2 — 3 kubitli tizimlarda
kvant hisoblashlar muammosini prinsipial hal etish zarur. Keyinchalik
ularni masshtablash mumkin. Hozir hosil qilingan kvant kom pyuter
chuqur sovutilgan (100 mK) dagina ishlaydi. Bu kubitlar kogerent
holatini sekundlar atrofidagi m a’lum vaqt davomida saqlash uchun
zarur. Kvant kom pyuterlar hosil qilish, um um an olganda, tajribaning
ko‘rsatishiga qaraganda, fan va texnikaning serxarajat masalasi ekan.