Ўзбек дипломатияси тарихидан



Download 11,99 Mb.
Pdf ko'rish
bet40/184
Sana19.12.2022
Hajmi11,99 Mb.
#890942
TuriДиплом
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   184
Bog'liq
O`zbek diplomatiyasi tarixidan

Ўша ерда, 76-бет.
2. 
Ўша ерда, 140-бет.
3. 
Ўша ерда, 110-бет.
88


Умуман, мафақат М овароуннаҳр, балки бутун империя сарҳад- 
ларида ўрнатилган қатьий тартиб-қоида ва карвонлар қатнови учун 
туғдирилган қулай ш арт-ш ароит туфайли, турли ноҳиялар ўрта- 
сидаги савдо-икгисодий алоқалар билан бир қаторда хорижий эллар 
билан бўлган савдо-сотиқ ҳам ўсиб борган. Амир Темур ўзининг 
ёзиш маларида, жойларда олимлар билан уюштирган суҳбатларда 
бу масалага алоҳида ургу берган, мамлакатлар ўртасидаги савдо- 
иқтисодий алоқаларнинг ривож ланиш и муҳим омиллардан бири 
эканлигини, унинг измидаги юртларда бу масалага алоҳида эътибор 
бериб келаётганлигини \а р вақг қайд этиб ўгган. Бу нарсанинг 
ҳақиқатга мос эканлигини исботловчи далиллар кўп. М анбаларда 
ёзилиш ича, империя сарҳадларида мусулмон савдогарлари билан 
бир қаторда насроний, ҳинд, хитой савдо ахди ҳам бемалол ф аолият 
' кўрсатган, карвонсаройлар, бозорлар ва бош қа кулайликлардан 
тўла ф ойдаланиш хуқуқига эга бўлганлар. Айни вақтда, А мир Темур 
бош қа ҳукмдорларга ёзган мактубларида уларга \ам савдо-сотиқ. 
учун ана шундай ш арт-ш ароитлар яратилиш ини тавсия этган. Бу 
ҳол унинг Ф ранция короли Карл VI, Англия қироли Ҳ енрих IV, 
К астилия қироли Ҳ енрих III га йўллаган мактубларида ҳам ўз 
иф одасини топган. М асалан, 1402 йилда Ф ран ц и я ва А нглияга 
юборган ўз элчиси Султония архиепископи Ж анга қироллар учун 
топш ирилган махсус мактублардан таш қари Соҳибқирон куйидаги 
икки нарсага гоят қаттиқ эътибор бериш ни уқгирган: 1. Ҳар иккала 
давлатда истиқомат қиладиган мусулмон ва христианлар ўртасида 
эркин иқтисодий муносабатларни барпо этиш , савдо-сотиқни ҳар 
тараф лам а ривож лантириш . 2. Агар қирол ж аноби олийлари ва 
ҳурматли герцоглар бунга раъй бирдирсалар ва розилик берсалар, 
унда ушбу масала юзасидан бир ш артнома тузиб, бу ҳолни расмий 
мустаҳкамлаш. Ш унингдек, А мир Темур Хитойдаги М ин им перия- 
си билан ҳам то 1404 йилгача яқ и н д иплом атик ва икгисодий 
алоқаларнинг жорий этилиш ига алоҳида эътибор бериб келди. Хитой 
императори Тайцзу (1368-1398) А мир Темурга бир неча бор элчилар 
ю боради ва С о ҳ и б қи р о н ҳам 1387, 1392 ва 1395 й и л л ард а бу 
м ам лакатга ўз э л ч и л а р и н и йўллаган. Э лчиларга то п ш и р и л га н
мактублардан бирида А м ир Т ем урнинг М ин им перияси билан 
дўстона алоқаларни қўллаб-кувватлаш истаги, ш унингдек, савдо- 
с о т и қ соҳасидаги а й р и б о ш л а ш н и н г қар о р то п и ш и д а н , Х итой 
бозорларининг очилиш идан мам нуният туйгулари иф одаланган.
89


Т аш қи савд о-иқтисоди й ал оқаларн и н г ри вож лан и ш и н атиж а- 
сида Т ем ур и м п ер и яси н и н г барча қисм ларида б озорлар гавжум 
бўлган. И спан элчиси Руи Гонсалес де К лавихони нг гувохлик 
б ери ш и ча, м ам лакат пойтахти С ам арқан д ш у ерда и ш лаб ч и қа- 
рилган ва ж аҳоннинг турли қисм ларид ан келтирилган товарлар 
билан тўлиб-тош иб кетган эди. У ёзади: “ Росси я ва Т атариядан 
бўз, сурп ва о тл ар , Х и той д ан и п а к газл ам ал ар к е л ти р и л га н . 
Бундан таш қ ар и , Х итойдан б о ш қ а ж ойда бўлм айдиган м уш к, 
ёқут ва м арварид, бриллиантлар ва кўплаб ан вой и зираворлар 
келтирилади” 1.
А м ир Т ем урнинг С ам арқанддаги саройида, у ҳарбий ю р и ш ­
л арда бўлган вақтларида и м п ер и ян и н г турли ж ойларида ую ш ти- 
рилган барча тантаналарга атроф м ам лакатлар элчилари такл и ф
э т и л г а н ва уларга э ҳ ти р о м к ў р с а ти л га н . И б н А р а б ш о ҳ н и н г
ёзи ш и ча, А м ир Темур етти й и л л и к (1399-1404) ҳарбий ю риш дан 
қайтгач, ўз пойтахти С ам аркан д яқи н и д аги К он и ги лд а ую ш ти- 
рилган тўй сайлларида кўплаб чет эл л и к м еҳм онлар, ж ум ладан, 
қатор хориж ий д авл атл ар н и н г эл чи л ари ҳам ҳозир бўлганлар. 
“ У ш бу улуғвор сайлларга, - деб ёзади уни ўз кўзи б и л ан кўрган 
И б н А рабш оҳ, - дун ён и н г турли м ам лакатларидан армугон ва 
совгалар келтирдиларки, ш улар ж ум ласидан ж и раф лар, туякуш - 
л ар бор эди; Х итой, Ҳ инд, И роқ, Д аш т, С и н д , Ф а р а н г элчилари 
ва улардан бош қалар, я қ и н ва узокдаги барча қисм лардан келган 
вакиллар, ҳар бир мухолифу м увоф иқ, дўсту душ м ан вакиллари 
йигилган эд и лар” .2
А м ир Темур асос солган бую к и м п ери ян и н г хориж ий ва д и п л о ­
м атик м уносабатларига д о и р ю қорида келтирилган маълумотлар 
С оҳ и б қи р о н н и н г бую к давлат арбоби ва зукко д и п л о м ат бўлган- 
л и ги н и , у тузган д авлатнинг ж аҳон м иқёсида д о вр у қ таратган- 
лиги ва кенг миқёсда ф ао л и ят кўрсатганлиги, ўз давридаги барча 
н у ф у зл и м ам л ак ат л ар б и л а н я қ и н а л о қ а л а р ў р н а тга н л и ги н и
исботлаб турибди.
/. 

Download 11,99 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   184




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish