Ўзбек диалектологияси

Ф.Е. Корш таснифи
Ф.Е. Корш ўзининг «Классификация тюркских племен по язмкам» 
асар и д а туркий ти л л ар н и ф о н е т и к х усу си ятл ар и д ан та ш қ а р и , 
м орф ологик хусусиятларни ҳам ҳисобга олиб қуйидагича тасниф
қилган.
1. Ш имолий гуруҳ: қирғиз, қозоқ, қумиқ, нўғой, қорачой олтой, 
Волга татарлари, Ш имолий кавказ татарларининг тиллари.
2. Ғарбий гуруҳ: озарбайжон, туркман, турк, гагауз, қирим татарлари 
тиллари.
3. Ш арқий гуруҳ: Ўрхун-Енисий ёдгорликлари ёзуви тили, эски 
уйғур тили, чиғотой, қипчоқ (полевец) каби ўлик тиллар ва жонли 
тиллардан карагас ва хакас тиллари.
4. Аралаш гуруҳ: Бу гуруҳга ёқут ва чуваш тиллари ва Ўрта Осиёдаги 
баъзи тиллар киради. Бу тилларнинг ҳар бири ўзига хос тасниф
белгиларга эгадир.
А.Н. Самойливич таснифи
А. 
Н. Самойлович ўз таснифида туркий тилларнинг мавжуд В.В. 
Радлов ва Ф.Е. Корш таснифини бирлаштириб, қуйидагича 5 гуруҳга 
бўлади.
1. Жануби-ғарбий ёки ўғуз гуруҳи. 
Бу гуруҳга туркман, озарбайжон, 
турк, гагауз тиллари ва қрим татарларининг баъзи диалектлари ҳамда 
ўзбек тилининг ўғуз лаҳжаси киради.
2. 
Жануби-шарқий ёки чиғатой гуруҳи. 
Бу гуруҳга ҳозирги уйғур тили, 
ўзбек тили ва унинг бир қатор шаҳар диалектлари, қумандин тили, 
ўлик чиғатой тили киради.
3. Шимоли-ғарбий ёки қипчоқ гуруҳи. 
Бунга татар, бошқирд, ойрот, 
телеут, нўғай, қирғиз, қозоқ, қорақалпоқ, ўзбек ти л и н и н г айрим 
қи п ч о қ ш евалари, қумуқ, қорачой ва қрим татарлари н и н г баъзи 
шевалари киради.

---

4. 
Шимоли-шарқий ёки Сибирь гуруҳи. 
Бу гуруҳга қадимги ўрхун, 
уйғур, қорлуқ ёзуви ёдгорликлари тилларидан ташқари тува, сариқ 
уйғур, хакас, шор, качин, сагай ва ёқут тиллари киради.
5. 
Чуваш ёки булғор гуруҳи. 
Ўлик булғор ва ҳозирги чуваш тиллари 
киради.