ZattíŃ DÚzilisi haqqínda dáslepki maǵLÍwmatlar mexanikalíq qubíLÍslar haqqínda dáslepki maǵLÍwmatlar denelerdiń teńsalmaqlíLÍǴÍ

elektr shınjırı
delinedi (96-súwret).
12 V
12 V
a) 
b)
96-súwret.
96-a súwrette tok deregi, elektr lampochkası hám úzip-jalǵaǵıshtan 
ibarat elektr sızılma keltirilgen. 96-b súwrette olardıń natural kórinisi 
keltirilgen. Esletip ótemiz, barlıq elektr jalǵanıwlar úzip-jalǵaǵıshtıń 
ashıq halatında islenedi. Úzip-jalǵaǵısh tuyıq halatqa ótkerilgende 
shınjırdan tok ótip lampochka janadı.
Solay etip shınjırda elektr toǵı bar bolıwı ushın eki shárt orınlanıwı 
kerek:
Tok deregi bolıwı kerek;
Shınjır berk bolıwı kerek.
Shınjırdan ótip atırǵan tok kúshi arnawlı ásbap 
ampermetr 
járdeminde ólshenedi. Onıń sırtqı kórinisi hám jalǵanıw sızılması 
97-súwrette keltirilgen. Ampermetr shınjırǵa izbe-iz jalǵanadı.
Tok kúshiniń ólshem birligi sıpatında bir 
amper
(1 A) qabıl etilgen.
A
a) b)
97-súwret.
Ádette, tok deregine bir neshe tutınıwshılar jalǵanıwı múmkin. 
Bunda olar elektr shınjırına parallel (98-a súwret) yamasa izbe-iz (98-b 
súwret) jalǵanıwı múmkin.

---

126
a)
b)
98-súwret.
 
1. Elektr shınjırı qalay sızıladı?
2. 10 V neshe mV ǵa teń?
3. Voltmetr qanday shamanı ólsheydi?
1. Kalkulyator, kise fonarı, oyınshıq pistolet, basqarılıwshı 
mashina hám usı sıyaqlılardıń batareyaların alıp kóriń hám 
neshe volt kernew beretuǵının dápterińizge jazıń.
2. Batareya 
hám 
eki 
lampochkanı 
ótkizgishler 
arqalı 
dáslep izbe-iz, sońınan parallel jalǵań. Eki jaǵdayda da 
lampochkalardıń janıwına itibar beriń. Sebebin túsindiriwge 
háreket etiń.

---

127
46-TEMA
ÚYDEGI ELEKTR ÁSBAPLARÍ.