Zarralar fizikasi

5.4-§. Yadroviy reaksiyalarda saqlanish qonunlari.
Reaksiya kesimi, chiqishi
Zarralaming zarralar bilan, zarralaming yadrolar bilan, yadrolarning 
yadrolar bilan yadro masshtabida intensiv ta’sirlashuvi yadrolar tarkibini 
o4zgartishga olib kelsa yadro reaksiyalari amalga oshgan boMadi.
Yadro reaksiyasida energiya, impuls yadroda qayta taqsimlangan boMadi. 
Reaksiyalar kuchli, elektromagnit, kuchsiz ta’sirlashuvlarga kocra, amalga 
ortishi mumkin.
Reaksiyalar zatyadli, zaryadsiz zarralar, fotonlar ta’sirlashuvlariga ko'ra, 
boMadi.
Barcha reaksiyalar saqlanish qonunlarining bajarilishi bilan ro‘y beradi.
a+A
—>5+6.
Agar ko‘p kanalli boMsa:
- B + b
— С
+ 
с
— D ' + d
Reaksiya kanallari chiqish ehtimoliyatlligiga kocra, ularga ruxsat etilgan 
yoki cheklashlarga sabab boMadigan kvant xarakteristikalarini aniqlash 
imkonini beradi.
Yadro reaksiyalarida saqlanish qonunlari toMa bajarilishligi reaksiyada 
qatnashayotgan yadrolar va zarralar xarakteristikalarini yuqori aniqlikda 
aniqlash imkonini beradi (masalan: impulsi, zaryadi, juftligi va h.k.).
Yadro reaksiyalari ta ’sirlashuv energiyasiga, reaksiyani yuzaga 
keltirayotgan zarraning turiga, xossalariga hamda yadroning massa soniga, 
reaksiyaning borish mexanizmiga, reaksiya energiyasiga va h.k.lar qarab 
tavsiflanadi.
Reaksiyaga kirishayotgan zarralaming turiga qarab reaksiyalarni w, 
zaryadli zarralar, g-fotonlar reaksiyalari deb ataladi.
Ta’sirlashuv mexanizmi nuktai nazaridan reaksiyalar ikki sinfga:
146

---

I 
yadro hosil boMish va bevosita o‘zaro ta’sirli reaksiyalarga
ho'I (find I •
1) llaicha yadro reaksiyalarida zaiyad soni va nuklonlar (barion) soni 
mu|laiuuli. Masalan: