Leksiya №1 mavzu

LEKSIYA №1
MAVZU:	ENERGETIKADA ELEKTR HISOBLASH MASHINALARI (EHM) NI QO’LLASHNING DOLZARBLIGI
Ajratilgan soat:	2 soat

REJA:

1. 
   Fanning dolzarbliligi
   
2. 
   Asosiy tushunchalar
   
3. 
   Fanning vazifasi
   
4. 
   Energetika dasturlari
   
5. 
   Dasturiy ta’minotlarni qurulmalarga yuklash va ishga tushurish
   

Dolzarblilik
Global energiya statistikasi ma’lumotlariga ko’ra 2019 yilda dunyo bo’yicha energiya iste’moli 14715,4 mln tne, shundan O’zbekistonning ulushi 53 mln tne.[1] Bu qiymatlar, elektron hisoblash mashiunalari (EHM) yordamida energiya resurslarining hisobini yuqori aniqlikda bajarilishi lozimligini anglatadi.
Asosiy tushunchalar
EHM – elektr hisoblash mashinalari (ingliz tilida “computer”) – berilgan, aniq belgilangan, o'zgaruvchan operatsiyalar ketma-ketligini bajarishga qodir bo'lgan qurilma yoki tizim tushuniladi.
EHM tizimi - har qanday qurilma yoki o'zaro bog'liq yoki qo'shni qurilmalar guruhi, ulardan biri yoki bir nechtasi dasturga muvofiq harakat qilib, ma'lumotlarni avtomatlashtirilgan ravishda qayta ishlashni amalga oshiradi.
EHM lar ikki qismga bo’linadi:

1. 
   Hardware – EHM qurilmalari (energetika sistemasida qo’llaniluvchi boshqaruv, o’lchov yoki hisoblash qurilmalar)
   
2. 
   Software – dasturiy ta’minot (barcha turdagi dasturiy ta’minotlar)
   

Energetika dasturlari (Power engineering software) - bu elektr stantsiyalari, elektr uzatish liniyalari, uzatish linyalari, elektr tarmoqlari, yoritish tizimlari va boshqalarning modellarini tayyorlash, tahlil qilish yoki hisoblash uchun ishlatiladigan dasturiy ta'minot.
Model (lotincha modulus – o`lchov, me`yor) - biror ob`ekt yoki ob`ektlar tizimining namunasidir.
Modellashtirish - bilish ob`ektlari (fizik hodisa va jarayonlar) ni ularning modellari yordamida tadqiq, qilish mavjud predmet va hodisalarning modellarini yasash va o`rganishdir.
Dasturlash tili – kompyuter tushunadigan til. (C, C#, C++, Python, pascal, visual basic)
IDE(Integrated development environment) – dasturlash tillari uchun muhit. (Visual Studio, Atom, Matlab IDE , PyCharm va hokazo). IDE dasturchiga dastur tuzish uchun barcha imkoniyatlarni o’zida mujassam etadi.