Зарифбой ибодуллаев асаб ва руҳият илмий-оммабоп рисола

ЭНСА НЕГА ОҒРИЙДИ?
«Энсам тинмай оғрийди, оғриқ бўйнимга ҳам беради, бош мияга 
қарши ҳеч қандай дори наф бермаяпти», деб шикоят қилишади баъзи 
беморлар. Энса соҳасидаги оғриқни бош мия касалликлари билан 
боғлаш ҳар доим ҳам ҳақиқатга тўғри кела вермайди. Чунки бошнинг 
энса соҳасини юқори бўйин умуртқаларидан чиқувчи нервлар бош қара-
ди. Демак, энса соҳасидаги оғриқлар, (айниқса, санчувчи) ва увишиш-

---

АСАБ ВА РУҲИЯТ
85
ларга шикоят қилган беморда бўйин умуртқаси касалликларини ҳам 
излаш керак. Булар бўйин остеохондрози, бўйин радику лити, бўйин 
умуртқалари диск чурраси, энса-бўйин соҳаси нервлари шамоллаши 
ва ҳ.к. Бемор энса соҳасидаги ачиштирувчи ва сан чувчи оғриқлардан 
ташқари, бўйин умуртқалари нинг «қотиб қолиши», қулоқда шовқин 
ва унинг битиб қолиши, бош айланиши, юрганда ганди раклаб кетиш 
каби ҳолатлардан ҳам шикоят қилади. Уларда иккала елкани кўтара 
олмаслик, юрак соҳасида санчувчи оғриқлар, қўл бармоқларининг 
увишиб қолиши каби белгилар ҳам кузатилади.
Ташхис қандай қўйилади? Авваламбор, бўйин соҳаси рақамли 
рентген, компьютер томография ёки магнитли-резонанс томография 
ёрдамида тек ши рилади. Бўйин умуртқалари орасидан ўтувчи қон 
томирларни текшириш учун ультратовуш усуллардан (доплерография 
ёки дуплекс) фойда ланилади. 
Ташхис қўйиш ва даволашда қандай хатоларга йўл қўйилади? 
Энса соҳасидаги оғриқлар сабаби фақат бош мияда деб ўйлашади ва 
шу боис фақат бошни текширишади. Ҳолбуки, бош мия КТ ёки МРТ 
қилинади, унинг қон томирлари текши рилади, ЭЭГ қилинади. Бунинг 
натижасида энг кўп тарқалган ташхислардан бири қўйилади, яъни 
«бош мияда қон айланиши бузилган», «мия пар да лари шамоллаган», 
«миянинг ички босими ошган». Бунинг оқибатида аслида зарур 
бўлмаган дори-дармонлар тавсия этилади ва кўзланган натижага 
эришилмайди. Аслида эса беморда бўйин умуртқалари патологияси 
бўлиши мумкин.