Зарифбой ибодуллаев асаб ва руҳият илмий-оммабоп рисола

Савол: Бемор шифохонадан чиққандан сўнг уни қандай парвариш 
қилиш керак? 
Жавоб: Бемор шифохонадан ҳар доим ҳам туза либ чиқиб кетмайди. 
Чунки 3 ҳафтада фалажланган қўл ва оёқлар тўла тикланмаслиги 
мумкин. Баъзи ҳолларда нутқ ҳам тўла тикланмай қолади. Ин сультда 
бузилган функцияларнинг тикланиши, одатда, бир йил мобайнида 
давом этади. Бироқ вақт ўтган сайин тикланиш жараёни сустлашиб 
боради. Шунинг учун ҳам ушбу даврда реабилитация усул лари ўта 
масъулият билан олиб борилиши керак. 
Афсуски, инсульт ўтказган беморларда турли да ра жада ифодаланган 
ногиронлик 80% га етади. Ҳеч қандай ўткир ривожланувчи касалликда 
но гирон лик бу даражада юқори эмас. Демак, ушбу беморларни нормал 
ҳаёт тизимига қайтариш лозим бўлади. Бу йўналишда бир қанча 
мутахассислар, яъни реаби литологлар, невропатологлар, психологлар, 
логопедлар, терапевтлар иштирок этади. Умумий амалиёт шифокори 
эса ушбу мутахассисларнинг кўригини таъминлайди ва уларнинг 

---

ЗАРИФБОЙ ИБОДУЛЛАЕВ
26
тавсияларига асосланиб, беморни даволайди ва кузатиб боради. 
Инсультнинг оғир турини ўтказган беморларга ўз-ўзини эплай 
олиш, яъни овқатланиш, ювиниш, чўмилиш, соқол олиш, кийиниб-ечи-
ниш, ҳожатхонага бориб келиш каби кундалик юмушларни мустақил 
равишда бажара оладиган ҳолатга келтириш реабилитациянинг асосий 
вазифаларидан биридир. Инсульт енгил кечган ҳолатларда эса, меҳнат 
қобилиятининг тикланиш даражасига қараб, беморни аввал ўзи фаоли-
ят кўрсатган ишларга яна жалб қилиш мумкин. 
Инсультда кузатиладиган фалажликларда мушаклар тонусининг ке-
скин ошиши бўғимларда ҳа ракатларнинг пасайишига сабабчи бўлади. 
Мушак-бўғим контрактуралари (қотиб қолишлар), айниқса, қўл панжа-
лари ва тирсак бўғимида кучли ифодаланган бўлади. Бу ҳолат табиий-
ки, беморга ўзини эплаш билан боғлиқ бўлган юмушларни бажариш им-
кониятини чегаралайди. Бу муаммоларни бартараф этиш ёки олдини 
олиш учун турли жисмоний машқлар мавжуд. Мутахассислар тавсияси-
га кўра бемор ушбу машқларни бажариши, фалажланган оёқ-қўлларга 
нуқтали уқалашлар олиши, физиотерапевтик муолажаларни ва мушак 
тонусини пасайтирувчи дориларни истеъмол қилиши зарур. Нутқ бузи-
лишларини даволашда доривор воситалардан ташқари логопедик муо-
лажалар ўтказиш ҳам ўта муҳимдир. Одатда, касаллик сабабли пайдо 
бўлган нутқ ва хулқ-атвор бузилишларини нейропсихологлар давола-
ши зарур. Нейропсихологлар йўқ жойларда нейропсихологик муолажа-
ларни яхши тушунадиган невропатолог ёки тиббий психолог даволаш 
муолажаларини ўтказиши мумкин.