Zar sochuvchi daryo


-jadval Cho‘l va vohadagi bug‘lanish miqdori (mm hisobida) (Borisov, 1975)



Download 6,13 Mb.
bet5/29
Sana17.07.2022
Hajmi6,13 Mb.
#811378
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   29
Bog'liq
Ирода МД

1-jadval
Cho‘l va vohadagi bug‘lanish miqdori (mm hisobida) (Borisov, 1975)



Landshaft

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

XI

Jami

Cho‘l

70

120

210

380

440

430

210

110

50

2020

Voha

40

80

120

150

160

150

80

50

30

860

Vohalardagi oqar suvlarning aksariyati ekinlarni sug‘orishga sarflanadi. Natijada, uning ko‘pgina qismi zaminga singib, yer osti suvlari sathi, tartibi va tarkibiga ta’siri etadi. Bu esa o‘z o‘rnida landshaftning boshka unsurlarini ham o‘zgarishiga sabab bo‘ladi. Eng avvalo tuproq qatlamining suv, issiqlik va biologik tartibi o‘zgaradi. Avtomorf tuproqlar o‘rnida gidromorf tuproqlar vujudga keladi. Cho‘l va chala cho‘llardagi sur qo‘ng‘ir, bo‘z va boshqa tuproqlar o‘rnini, endi o‘tloq-botqoq, botqoq, sug‘oriladigan bo‘z tuproq va sho‘rhoklar egallaydi. O‘zbekistondagi qadimdan sug‘orilinib kelinayotgan vohalar (Xorazm, Buxoro, Zarafshon, Toshkent va h.k.)dagi tuproqlarning tuzilishi butunlay o‘zgargan. Ular tarkibidagi azot miqdori 4-5 marta ko‘p bo‘lib, tabiiy tuproqlardan keskin farq qiladi.


Vohalar suv havzalariga yaqin bo‘lganligi, ularda sug‘orish shahobchalari (kanal, ariq, zovurlar)ning ko‘p va zichligidan uning mikroiqlimi va zamin-tuproq qatlami o‘ziga xosdir. Bu omillar vohalarda turli - tuman o‘simliklarning o‘sishiga qulay sharoit yaratadi. Voha o‘simliklarining shakllanishida insonning faoliyati juda katta. U ko‘plab madaniy o‘simlik navlarini yaratadi va keng yoyadi. Vohalarning asosiy maydonlarida texnik, oziq-ovqat va yem-xashak ekinlari ekiladi. Mevali va manzarali daraxtlar mavjud. Madaniy ekinlar bilan birga ko‘plab begona o‘tlar ham uchraydi. Suv havzalari o‘simliklarga ancha boy.
Vohalarning hayvonot olamiga, u yerdagi o‘simlik qoplamining o‘zgarganligiga umuman inson ta’siri juda sezilarlidir. Vohalardagi hayvonot dunyosining shakllanishida to‘qay va tog‘-o‘rmon hayvonlari vakillarining salmog‘i katta. U yerdagi turli imoratlar, sun’iy daraxtzorlar va pichanzorlar ko‘plab hayvonlar uchun makondir. Vohalarda yovvoyi yirik sut emizuvchilar deyarli uchramaydi, ko‘plari kishilar bilan totuv yashaydigan, ularning himoyasiga muhtoj yoki insonlar hisobiga kun kechiradigan hayvonlardir. Ular orasida ko‘plab qishloq xo‘jaligi ekinlarining zararkunandalari ham yashaydi. Shu bilan birga ayrimlari insonlar va uy hayvonlariga turli yuqumli kasalliklarni ham tarqatadi (Xodjimatov, 1991, 9-11-b.).


    1. Download 6,13 Mb.

      Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   29




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish