Zar sochuvchi daryo

Areografik metod antropogen landshaftlarni mayda masshtabli o‘rganishda qo‘llaniladi. Uning mohiyati shundaki kartada antropogen landshaftlarning areallari asosiy sinflari va tiplari ifodalanadi. Areallarni kartada ifodalashda ob’ektning o‘ziga xos xususiyatlari va dastlabki materiallarining mavjudligi muhim rol o‘ynaydi.
Arxeogeografik metod qadimiy antropogen landshaft komplekslarini o‘rta va yirik masshtabli o‘rganishda asqotadi. O‘rta Osiyoda eng ko‘p tarqalgan madfun landshaftlar - yemirilgan va ko‘milib qolgan qadimiy shahar hamda qishloqlar, sanoat landshaftlari, qadimiy sug‘orilgan yerlarni o‘rganish va kartalashtirish, ana shu metod asosida bajariladi. Bu metod arxeologik qazilmalar, dastlabki ma’lumotlar asosida paleoantropogen landshaftlarni strukturasini aniqlashga va paleoantropogen landshaft kartasini tuzishga imkon beradi. A.A.Abdulqosimov [14; 16-21-b] O‘rta Osiyo voha landshaftlarini shakllanish tarixini arxeogeografik metod yordamida tadqiq etib, ularning asosiy shakllanish markazlarini aniqlagan.
Aerokosmik metod antropogen landshaftlarni mayda va o‘rta masshtabli o‘rganish uchun istiqbollidir. Aerokosmik fotosuratlarda yashash joyi, sanoat, yo‘l, irrigatsiya inshoatlari, qishloq xo‘jaligi antropogen landshaftlari yaxshi ko‘rinadi. Hatto yirik magistral kanallar zonasida sabab-oqibat aloqadorligi tufayli vujudga kelgan paragenetik landshaft komplekslari - ko‘llar, botqoqliklar, o‘tloqzorlar, qayta sho‘rlangan yerlar ham aniq va ravshan o‘qiladi. Aerokosmik metod antropogen landshaftlarning suksession harakterdagi taraqqiyoti va dinamikasini tadqiq etishda ishonchli materiallarni beradi.
O‘xshashlik metodi antropogen landshaft bashoratlashtirishining nazariy asoslarini ishlab chiqishda va antropogen landshaft bashorat kartalarini bir necha turlarini tuzishda katta yordam beradi. O‘xshashlik metodi o‘zlashtirilgan, inson faoliyati tufayli vujudga kelgan landshaftlarda yuz bergan va sodir bo‘layotgan faktlarga hamda hodisalarga asoslanadi. Bunday sabab-oqibat bog‘liqliklarini, faktlarni tahlil va sintez qilish kelajakda shunga o‘xshash geokomplekslarni o‘rganishda va foydalanishda yuz beradigan o‘zgarishlarni oldindan aytib berish imkonini beradi hamda bashorat kartalar tuzishda asos bo‘lib xizmat qiladi (Abdulqosimov, 1983).
Tizimli metod. Vohalarni tadqiq qilishda tizimli metod juda qo‘l keladi. A.G.Isachenko (1991) landshaftni geotizimlarning o‘ziga xos yig‘indisidan iborat deb qaraydi va landshaft o‘zining zonal hamda azonal belgilari bo‘yicha bir butun hamda genetik jihatdan yaxlit geotizimdir deb ta’kidlaydi. Tizimli tamoyildan esa yaxshi o‘rganilmagan hodisalarni tahlil qilishda keng foydalanilanish mumkin (Preobrajenskiy, 1986).