213
Bugungi kunda respublikamizda ta’lim sifatini oshirishga qaratilgan
e’tibor nodavlat ta’lim muassasalari mas’ullari zimmasiga ham o’ziga xos
talablarni, ya’ni zamon talabiga javob beradigan, chet tillarida erkin
so’zlasha oladigan, jahon axborot resurslaridan
keng foydalana oladigan,
jahon arenalarini zabt etib xalqaro hamkorlik va muloqot jarayonlarida
innovatsion loyihasi, bilim va mahoratini namoyon etishga qodir bo’lgan
yoshlarni tarbiyalash masalasini qo’ymoqda.
Ta’lim sifatini oshirish masalalariga ilmiy pedagogik tomondan
yondashish xorijiy mamlakatlarda o’tgan asrning 50-yillaridan boshlangan
bo’lib, aksariyat tadqiqotlarda, umumta’lim maktablarda ta’lim sifatini va
samaradorligi oshirish masalalari tahlil etilgan. Mazkur tadqiqotlarda
nodavlat ta’lim muassasalarida ta’lim sifatini oshirish muammolari alohida
tadqiqot ob’ekti sifatida o’rganilmagan.
Nodavlat
ta’lim
muassasalarida
shakllanayotgan
bo’lajak
mutaxassislar jamiyat talablari va ehtiyojini qondira oladigan bo’lishi
uchun ta’lim sifatini oshirish uni boshqarish (ta’lim sifati menejmenti)ga
ham bog’liq bo’lib, bu esa ta’limni boshqarishning umumiy tuzilmasi
tarkibiga kiradi. Ta’lim sifati menejmenti nodavlat ta’lim
muassasalari
rahbarining tashkilotchilik qobiliyati va pedagogik mahoratiga, xodimlar
va manfaatdor jamoat tashkilotlari vakillari o’rtasidagi munosabatlarni
tartibga soladi.
Nodavlat umumta’lim maktablarining maqsadi ta’lim oluvchilarga
umumiy o’rta ta’limning yuqori sifatini ta’minlaydigan qulay shart-
sharoitlar
yaratish, an’anaviy ta’lim xizmatlari bilan bir qatorda sifatli va
ommabop ta’lim olishning muqobil imkoniyatlarini yaratadigan pullik
ta’lim xizmatlari ko’rsatish, ilg’or xalqaro tajribalarni inobatga olgan
holda o’qitishning innovatsion pedagogik shakllari, uslublari hamda
zamonaviy texnologiyalaridan foydalanish asosida umumiy o’rta ta’lim
sohasidagi samaradorlik va natijaviylikni oshirishdan iborat.
Dunyoning eng yirik megapolislari rivojlanishining o’ziga xos
jihatlariga ko’ra, Moskvada ta’limni modernizatsiyalashning asosiy sharti
shaharda joylashgan muassasalar tarmog’ini qamrab olgan. Ta’lim
xizmatlarini (boshqa bo’limlar, federal muassasalar, nodavlat muassasalar,
institutlar) ta’minlovchi yondashuv
asosida egalik shakli va
bo’ysunishidan qat’iy nazar tizimning miqyosi, ta’lim
muassasalarining
xilma-xilligi, hududlardagi ijtimoiy-madaniy muhitning xilma-xilligi
hisobga
olinib,
tizimning
samaradorligini
yaxshilash
uchun
214
zamonaviylashtirish va diversifikatsiya qilish bo’yicha alohida yondashuv
joriy qilingan. Unga ko’ra:
- zamonaviylashtirishning eng muhim mexanizmi - ta’lim tizimida
mavjud bo’lgan eng yaxshi tajribali o’qituvchi va etuk mutaxassis kadrlar
jamoasiga tayanishdir;
- xizmatlar ko’rsatish sifati va samaradorligini
moliyalashtirish
hamda shaharda ta’lim sifatini boshqarishning yagona tizimini tashkil
etish;
- ta’lim xizmatlarining standartga muvofiqligini ta’minlash yangi
moliyaviy, iqtisodiy, tashkiliy va boshqaruv mexanizmlaridan foydalanish
orqali ta’minlanishi kerak;
- ta’lim sifatini ob’ektiv, mustaqil, oshkora monitoring qilishda keng
jamoatchilik ishtirok etishi, Moskva aholisi uchun ta’lim tizimining ish
faoliyatini sezilarli darajada yaxshilash imkonini beradi.
Rossiyadagi nodavlat ta’lim muassasalarining ilg’or tajribalarini
tahlil qilish va zamonaviy psixologik va pedagogik nazariyaga asoslangan
ilg’or xalqaro tajribani o’rganish natijalariga ko’ra, ta’limni
zamonaviylashtirishga quyidagi yondashuvlardan
foydalanish muhim
ahamiyat kasb etadi:
-
nodavlat ta’lim muassasalarining ichki potentsiali va
imkoniyatlariga tayangan holda, ta’lim jarayonida o’qituvchilar va
o’qituvchilarni jalb qilish;
- tizimning refleksivligini rag’batlantirish, tumanlar darajasida
qarorlarni o’zgartirish maydonini kengaytirish, ta’lim muassasalarining
haqiqiy mustaqilligini ta’minlash;
- muassasani nazorat qilish sohasida ta’lim sifatini baholash
monitoringini yo’lga qo’yish (ta’lim sifatini baholash, o’qituvchilarni
attestatsiyadan o’tkazish, ta’lim dasturlarini akkreditatsiya qilish, malaka
oshirish va h.k.).
Shuni alohida ta’kidlash kerakki, ta’lim sifatini baholashning keng
qamrovli tizimi nodavlat ta’lim muassasasining o’z-o’zini baholashini,
monitoring tadqiqotlarini (shu
jumladan, bitiruvchilarning mehnat va
ta’lim yo’nalishlarini belgilash) va axborot oshkoralik vositalarini (veb-
saytlar, jamoatchilik hisoboti) o’z ichiga oladi. Pyatigorsk (Rossiya)dagi
“Geula” nomidagi nodavlat umumiy o’rta ta’lim muassasasining 2011-
2015 yillardagi dasturida “idoralararo dasturlarni amalga oshirish
jarayonida to’plangan innovatsion potentsial ta’lim sifatini oshirish va
ta’limning individual yo’nalishlarini tizimning rivojlanishi paradigmasiga
ya’ni ta’lim sohasidagi yangi sifatga erishishga o’tish imkonini beradi”
215
degan g’oya ilgari surilgan. Shundan kelib chiqqan holda, ta’lim mazmuni
va texnologiyalarni takomillashtirish, ta’lim
xizmatlarining sifatini
ta’minlash tizimini takomillashtirish, boshqaruv samaradorligini oshirish,
iqtisodiy
va
huquqiy
mexanizmlarni
takomilashtirish,
axborot
almashinishdan
amaldagi
tizimlar
almashinuvi
vositasi
sifatida
foydalanish, ta’lim tizimini tubdan isloh qilish va optimallashtirish
mexanizmini yaratish talab etiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
