Замонавий таълим / современное образование 2016, 11 Абдуллаева Ш. А., Тошкент вилояти халқ таълими ходимларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш институти «Педагогика, психология ва таълим менежменти»

ABDULLAYEVA SH.A MUKHAMMADIYEVA X K. IMPLEMENTATION OF SOCIAL
AND PREVENTIVE WORK WITH DEVIANT BEHAVIOR EARLY ADOLESCENCE YOUTH. 
There is lightened in the article issues of «difficult» of early adolescence youth, developmental, 
specifies the methods and ways of their diagnosis. Also are described ways of social adaptation, 
correction and prevention in work with «difficult» of early adolescence youth.
Keywords: diagnosis, deviation, «difficult» early adolescence, rehabilitation, prevention, 
educational process, education, learning, national values; methods of caring for will. 
1
Девиант – ғайриоддий, табиийдан фарқланувчи (таҳр.). 
48
ТАЪЛИМ ПСИХОЛОГИЯСИ / ПЕДАГОГИЧЕСКАЯ ПСИХОЛОГИЯ

---

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ
2016, 11
Ўзбекистон Республикасининг ижтимоий сиёсатида мил-
лий ўзликни англаш, миллий ва умумбашарий қадриятларни 
ўзлаштириш орқали шахс билан жамият ўртасида уйғун-
ликни вужудга келтириш муҳим аҳамият касб этади. Бу бо-
рада мамлакатимизда ёшлар, ўқувчи ва талабалар қоби-
лиятлари, истеъдодлари, ички имкониятлари, ўзига хос 
инди видуал-психологик хусусиятларини тадқиқ этиш учун 
барча имкониятлар мавжуд. 
Ёш авлоднинг шахс ва субъект сифатида 
шаклланиши, ақлий ривожланиши, тарбиялан-
ганлик даражаси жамият томонидан белгилан-
ган одоб-ахлоқ, хулқ меъёрларига мос бўлиши 
уларнинг комил инсон бўлиб етишишларига 
замин яратади, узлуксиз таълим-тарбия тизими 
самарадорлигини оширишга хизмат қилади.
Тарбия – узоқ муддатли, кўп хусусиятли жа-
раён. Бу жараён таълим, миллий, маънавий-
ахлоқий қадрият ва меъёрлар билан бевосита 
боғлиқ. Улар халқ педагогикаси, урф-одатлари, 
байрамлари, ўйинлари ва бошқаларда ўз ифо-
дасини топади. Республикамизда «Маънавият 
ва маърифат» Маркази, «Маърифатпарвар-
лар», «Олтин мерос», «Тарихчилар», «Файла-
суфлар» ва бошқа жамоат ташкилотлари, жам-
ғармалари юқорида қўйилган вазифаларни ҳал 
этишда катта имкониятларга эгадир. 
Афсуски, жамиятимизда тарбияси «қийин» 
ўсмирлар ва ўспиринлар билан боғлиқ муам-
молар ҳам мавжуд. Бу муаммолар ёшларнинг 
ўқиш жараёни ва хулқида намоён бўлади. 
«Қийин» болалар жамият томонидан ўрнатил-
ган меъёрларга зид равишда хатти-ҳаракат 
қили шади. Улар беқарор ахлоқли, иродаси 
бўш, педагогик таъсирга доим қаршилик кўр-
сатиб келувчи ёшлардир. Мактаб миқёсида 
улар кўп учрамайди (бир синфда бир ёки икки 
нафардан, айримларида умуман йўқ). Аммо 
улар синф, мактаб ҳаётига, унинг ахлоқий 
муҳитига жиддий таъсир кўрсатади. «Қийин» 
болалар ўқувчиларнинг кам қисмини ташкил 
этса ҳам, улар ўқув-тарбиявий ишларда бар-
қарорликка жиддий тўсиқ бўладилар. Улар 
мак таб ва ундан ташқарида (оила, кўча, дам 
олиш ва бошқа жойларда) тартибсизликни ву-
жудга келтирувчилар ҳисобла нади. Шунинг 
учун ҳам «қийин» болалар мактабда ҳам, ундан 
ташқарида ҳам ўқитувчи ва жамоат эътибори-
да туради. 
Тарбияси қийин ўсмирлар билан коррекция 
жараёнида ёшларнинг маънавий-маърифий 
соҳаларда олдин йўл қўйилган нуқсонларни 
бартараф этишга имкон туғилади.