Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti o‘zbekiston tarixi kafedrasi tarixiy o‘lkashunoslik va urbanizatsiya

1.O‘zbekistonning geografik holati va tabiiy sharoiti. O‘zbekiston Respublikasi Markaziy Osiyoning o‘rta qismida joylashgan. Sharq va shimoliy-sharkda Qirg‘iziston, shimol va shimoliy-g‘arbda Qozog‘iston Respublikalari, janub va janubiy-sharqda Tojikiston Respublikasi, janubiy-g‘arbda Turkmaniston, janubda qisman Afg‘oniston bilan chegaradosh. O‘zbekistonning eng shimoliy chekka nuqtasi shimoliy-sharkda - Ustyurt platosida Orol dengizining g‘arbiy sohilida (45°36' shimoliy kenglikda), eng janubiy nuqtasi - Surxondaryo viloyati Termiz shahri yonida (37°' shimoliy kenglikda), sharqiy nuqtasi-Farg‘ona vodiysining sharqida, Qirgiziston Respublikasi bilan chegara joy (37° 10' sharqiy uzunlik)da Shimoliy va janubiy chekka nuqtalari orasi - 925 km, g‘arbdan sharqqa - 1400 km. O‘zbekiston Respublikasining maydoni 448, 9 ming km².
Respublika hududi janubiy-sharqdan shimoliy-g‘arbga cho‘zilgan va yuzasi ham shu yo‘nalishda yirik daryolar oqimiga mos ravishda pasayib boradi. Mamlakatning shimoliy-g‘arbiy chekkasida, Kizilqum bilan Ustyurt oralig‘ida Orol dengizi joylashgan. O‘zbekiston Respublikasi maydonining qariyb 4/5 qismi tekislik, oz qismi tog‘, adir va tog‘ oldidan iborat. Respublika hududidan O‘rta Osiyoning eng katta daryolari - Amudaryo va Sirdaryo oqib o‘tadi va Orol dengiziga quyiladi. Qizilqum cho‘li, Amudaryoning allyuvial tekisligi, Zarafshon va Qashqadaryoning suberal deltasi, Ustyurt platosining berk sho‘rxok botiqlaridan iborat janubiy-sharqiy qismi tashkil etadi, ba’zi joylarda qirlar uchraydi. Respublikaning sharqiy va janubiy-sharqiy qismida Tyanshan, Oloy, Turkiston, Zarafshon va Hisor tog‘lari bor. Bu tog‘lar orasida Farg‘ona, Zarafshon, Kitob, Shahrisabz, Surxon-Sherobod, ChirchiqOhangaron kabi kagga cho‘kmalar - vodiylar joylashgan. Vodiylar sug‘oriladigan yerlar bo‘lib, aholining asosiy qismi shu vodiylarda yashaydi. Ayrim tog‘ cho‘qqilari muzliklar, doimiy qor qatlamlari bilan qoplangan. Mamlakatning g‘arbiy va shimoliy-g‘arbiy qismiga borgan sari ulkan tog‘lar pasayib, tog‘ oldi bag‘ri tekisliklari go‘zal, xushmanzara vodiylarga aylanadi. Vodiylar tugagach, asta-sekin cho‘l va qumliklar boshlanadi.
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga muvofiq, O‘zbekiston-suveren demokratik respublikadir. O‘zbekiston Respublikasi 12 viloyat, tumanlar, shaharlar, shaharchalar, qishloq va ovullar, shuningdek, Qoraqalpog‘iston Respublikasidan iborat. Davlat boshlig‘i - Prezident, saylov huquqi asosida yashirin ovoz berish yo‘li bilan saylanadi. Prezident O‘zbekiston Respublikasi Qurolli kuchlarinipg Oliy Bosh qo‘mondoni hisoblanadi. O‘zbekiston Respublikasining oliy davlat vakillik organi - O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi (O‘zbekiston parlamenti)dir. U qonun chiqaruvchi hokimiyatni amalga oshiradi. Oliy Majlis ikki palatadan: Qonunchilik palatasi (quyi palata) va Senat (yuqori palata) dan iborat. Ijro etuvchi hokimiyat - O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi. Poytaxti - Toshkent shahri.
O‘zbekiston Respublikasi aholisi 31021300 ming kishi (2016). O‘zbekistonda 125 dan ortiq millat va elat vakillari, shu jumladan, o‘zbeklar (80,0%), qoraqalpoqlar (2,2%), tojiklar (4,9%), ruslar (3,8%), qozoqtar (3,6%), tatarlar (1,0%), qirg‘izlar (0,9%), koreyslar (0,6%), ukrainlar (0,3%) va boshqa millat vakillari (2,7%) yashaydi.
O‘zbekiston hududida eng keng yoyilgan din - islomdir. Shuningdek, xristianlik, iudaizm, buddizm dinlari ham tarqalgan. Rasmiy davlat tili - o‘zbek tili. Pul birligi - so‘m.